Ο καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Καλτσώνης, μίλησε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» για τα εγκλήματα που συνεπάγεται ο αποκλεισμός της Κούβας και τους στόχους αυτής της πρωτοβουλίας.
Εξήντα χρόνια μονομερούς οικονομικού, εμπορικού και χρηματοπιστωτικού αποκλεισμού κατά της Κούβας, ο πιο μακροχρόνιος και εκτεταμένος που έχει ποτέ επιβληθεί σε ένα έθνος. «Ο αποκλεισμός συνεχίζει να σηματοδοτεί τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, ενώ περισσότερο από το 80% του κουβανικού πληθυσμού το μόνο που έχει γνωρίσει είναι μια Κούβα υπό αποκλεισμό», γράφει ανακοίνωση του κουβανικού υπουργείου Εξωτερικών γι’ αυτό που στην πράξη συνιστά μέτρο ενός επίσημα ακήρυχτου πολέμου.
Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην πλήττεται: το βιώνουν με τα φάρμακα και τα τρόφιμα που λείπουν, τα σχολικά είδη που δεν υπάρχουν, τις βιομηχανίες που σταμάτησαν γιατί δεν μπορούσαν να προμηθευτούν εξοπλισμό, τα σπίτια που δεν χτίστηκαν, τα μέσα μεταφοράς που παύουν γιατί δεν υπάρχουν ανταλλακτικά, τις ελλείψεις στην ενέργεια και τον ηλεκτρισμό.
Αυτές τις συνέπειες και την κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου που συνεπάγεται ο αποκλεισμός πρόκειται να εξετάσει ένα Διεθνές Δικαστήριο κατά του Αποκλεισμού της Κούβας, που θα διεξαχθεί στις 16 και 17 Νοεμβρίου στο Ευρωκοινοβούλιο. Ανάμεσα στους διοργανωτές αυτού του άτυπου Διεθνούς Δικαστηρίου με κεντρικό σύνθημα «Unblock Cuba, unblock us» είναι η Διεθνής Ενωση Δημοκρατικών Νομικών, το Φόρουμ Αριστερών Δικηγόρων, Η Εθνική Ενωση Δικηγόρων των ΗΠΑ, η Εθνική Διάσκεψη Αφροαμερικανών Νομικών, η Ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αλληλεγγύης με την Κούβα.
Το δικαστήριο έχει πρόεδρο τον έγκριτο Γερμανό καθηγητή Δημοσίου Δικαίου Νόρμαν Πάεχ και δημόσιο κατήγορο τον Βέλγο νομικό Γιαν Φερμόν, γενικό γραμματέα της Διεθνούς Ενωσης Δημοκρατικών Νομικών, ενώ θα καταθέσουν περισσότεροι από 20 μάρτυρες, μέλη κοινωνικών οργανώσεων, νομικοί και εμπειρογνώμονες, ανάμεσα στους οποίους θα είναι και ο δικηγόρος Γιάννης Ραχιώτης. Μεταξύ των πέντε δικαστών από Ευρώπη και Αμερική είναι και ο καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Καλτσώνης, ο οποίος μίλησε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» για τα εγκλήματα που συνεπάγεται ο αποκλεισμός και τους στόχους αυτής της πρωτοβουλίας.
Το πρώτο που καταστρατηγείται είναι ο Καταστατικός Χάρτης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών: ιδίως το άρθρο 2 παρ. 4 και 7 και οι βασικές αρχές του περί προστασίας της κυριαρχίας ενός κράτους, απαγόρευσης της μη επέμβασης στα εσωτερικά ενός κράτους, της ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων. Με το άρθρο 2 παρ. 4, απαγορεύονται η χρήση και η απειλή βίας ενάντια σε ένα κράτος και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο στην έννοια της βίας δεν περιλαμβάνεται μόνο η ένοπλη ή στρατιωτική βία, αλλά και η άσκηση οικονομικής βίας. Συνεπώς η μονομερής επιβολή οικονομικών κυρώσεων από ένα ισχυρό κράτος σε άλλο ανίσχυρο, ο οικονομικός, εμπορικός και χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός συνιστά στην ουσία άσκησηβίας που απαγορεύεται από τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Πέρα από αυτό υπάρχουν σαφείς παραβιάσεις της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα. Επιπλέον: παρότι οι ΗΠΑ είναι κήρυκες της ελευθερίας του εμπορίου, ο αποκλεισμός παραβιάζει καταφανώς βασικές αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), και ιδίως τα άρθρα 1, 3, 5, 11, 13 του Γενικού Συμφώνου για το Εμπόριο και τους Τελωνειακούς Δασμούς (GATT) αλλά και τα 1, 3, 6, 16 και 17 του Γενικού Συμφώνου για το Εμπόριο Υπηρεσιών (GATS). Επιπλέον, η «σπονδυλική στήλη» της νομοθεσίας των ΗΠΑ για τον οικονομικό αποκλεισμό της Κούβας είναι οι νόμοι εξωεδαφικής ισχύος που επιβλήθηκαν από τον νόμο Helms-Burton, δηλαδή νόμοι που έχουν ισχύ και εκτός της επικράτειας του συγκεκριμένου κράτους. Αυτό από μόνο του, όπου και από όποιον κι αν γίνεται, παραβιάζει τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, την κυριαρχία άλλων κρατών, τις αρχές της μη επέμβασης, κ.λπ.
● Ενα Διεθνές Δικαστήριο που δεν θα ήταν άτυπο (όπως αυτό του οποίου οι αποφάσεις δεν είναι δεσμευτικές) πώς θα τιμωρούσε μια χώρα που προβαίνει σε τόσες παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου;
Οι νομικές συνέπειες θα πρέπει να είναι πρώτα η άρση του αποκλεισμού και έπειτα η καταβολή αποζημιώσεων. Μόνο τον τελευταίο χρόνο, από την 1η Μαρτίου του 2022 ώς τις 28 Φεβρουαρίου του 2023, οι ζημίες που υπέστη η Κούβα υπολογίζονται σε 4,86 δισ. δολάρια. Οι συνολικές ζημίες που υπολογίζεται ότι έχει υποστεί η Κούβα αυτά τα 60 χρόνια φτάνουν το 1 τρισεκατομμύριο 337 δισεκατομμύρια δολάρια. Είναι καταστροφικό.
Πέρα από τη νομική υπάρχει και μια βαθιά πολιτική διάσταση αυτού του αποκλεισμού, που είναι στενά συνυφασμένες.
Οι ΗΠΑ με τον οικονομικό αποκλεισμό επιδιώκουν μέσα από τον εξαναγκασμό του λαού στη στέρηση και την πείνα να τον στρέψουν ενάντια στην κυβέρνηση. Ο τελικός στόχος είναι η ανατροπή της επαναστατικής κυβέρνησης της Κούβας. Δεν έχουν κανένα επιχείρημα για την επιβολή και συνέχισή του και απλά ψελλίζουν ότι είναι θέμα εθνικής ασφάλειας. Η Κούβα απειλεί την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ; Είναι καταγέλαστο επιχείρημα. Είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποιούσαν οι ΗΠΑ ήδη από τη δεκαετία του ‘60, γιατί το παράδειγμα της κουβανικής επανάστασης εκ των πραγμάτων ενεργοποίησε σε όλη τη Λατινική Αμερική κινήματα υπέρ της εθνικής ανεξαρτησίας και υπέρ της αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου. Η Κούβα έγινε ένα επικίνδυνο παράδειγμα στην αντίληψη των ΗΠΑ, γιατί αναδύθηκε σε ένα καθεστώς που -ανεξάρτητα από τα όποια προβλήματα κι αν έχει- επιμένει να πορεύεται με εθνική ανεξαρτησία, αξιοπρέπεια και κοινωνική δικαιοσύνη.
● Εδώ και 31 χρόνια η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ψηφίζει με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της άρσης του αποκλεισμού. Στην τελευταία ψηφοφορία στις αρχές Νοεμβρίου όλα τα κράτη-μέλη το απαίτησαν ξανά (εκτός από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ που καταψήφισαν και την Ουκρανία που επέλεξε να απέχει). Αλλά όχι μόνο δεν αίρεται, ενισχύεται και επεκτείνεται. Πόσο πιθανό είναι τελικά να αρθεί αυτός ο παράνομος αποκλεισμός;
Νομίζω ότι άμεσα μπορεί να μη διαφαίνεται κάτι τέτοιο, αλλά στον βαθμό που η πίεση της διεθνούς κοινής γνώμης δυναμώσει και δεύτερον, στον βαθμό που αλλάζει ο διεθνής συσχετισμός των δυνάμεων. Αυτό που εννοώ με το τελευταίο είναι πως είναι φανερό ότι υποχωρεί η οικονομική δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, δεκαετία τη δεκαετία και χρόνο με τον χρόνο, και αντίθετα αναδύονται άλλες χώρες όπως η Κίνα ή οι χώρες των BRICS. Αρα αλλάζει το διεθνές πλαίσιο και αυτοί οι δύο παράγοντες μπορεί να συμβάλουν ώστε κάποια στιγμή να επιτευχθεί πρόοδος σε αυτό το θέμα.
