ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Μπορεί να εδραιωθεί μια άμεση και προφανής σχέση ανάμεσα στην έλλειψη εσωτερικής κινητήριας μηχανής και την έλλειψη ενδιαφέροντος για την επίλυση των προβλημάτων. Σε αυτήν την περίπτωση, είτε αυτή η έλλειψη ιδεολογικής κινητήριας μηχανής παράγεται από την απόλυτη έλλειψη πεποίθησης, είτε από συγκεκριμένη δόση απογοήτευσης απέναντι σε επαναλαμβανόμενα προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν, το άτομο ή ομάδα ατόμων, βρίσκουν καταφύγιο στον γραφειοκρατισμό, γεμίζουν χαρτιά, σώζουν τη δική τους ευθύνη και καθιερώνουν την γραπτή υπεράσπισή τους ώστε να συνεχίσουν να φυτοζωούν ή να υπερασπίσουν τους εαυτούς τους από την ανευθυνότητα των άλλων.
Άλλη αιτία είναι η έλλειψη οργάνωσης. Όταν επιδιώκεις να καταστρέψεις την «αντάρτικη αντίληψη διοίκησης» χωρίς να έχεις επαρκή διοικητική εμπειρία, δημιουργούνται εξάρσεις, σημεία συμφόρησης, που φρενάρουν χωρίς να είναι αναγκαίο τη ροή των πληροφοριών από τη βάση και των οδηγιών ή εντολών που πηγάζουν από τους κεντρικούς μηχανισμούς. Μερικές φορές δε, αυτές οι οδηγίες ή εντολές παίρνουν αποκλίνουσες πορείες και άλλες φορές, μεταφράζονται σε οδηγίες παρερμηνευμένες, ανόητες και παράλογες, που συνεισφέρουν ακόμα περισσότερο στην στρέβλωση.
Η έλλειψη οργάνωσης έχει σαν βασικό χαρακτηριστικό την έλλειψη μεθόδων για την αντιμετώπιση μιας δοσμένης κατάστασης. Παραδείγματα μπορούμε να δούμε στα Υπουργεία, όταν θέλουμε να επιλύσουμε προβλήματα σε άλλα επίπεδα από τα ενδεδειγμένα ή όταν αυτά τα προβλήματα πάμε να τα λύσουμε με λάθος τρόπο και χάνονται μέσα στο λαβύρινθο των χαρτιών. Ο γραφειοκρατισμός είναι οι κρίκοι της αλυσίδας εκείνου του τύπου του δημόσιου λειτουργού που θέλει να λύσει με οποιοδήποτε τρόπο τα προβλήματά του, σκοντάφτοντας ξανά και ξανά πάνω στην καθιερωμένη τάξη πραγμάτων, χωρίς να δίνει λύση. Παρατηρείται συνήθως, ότι για ένα μεγάλο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων η μοναδική διέξοδος που βρίσκουν είναι το αίτημα για περισσότερο προσωπικό, ώστε να πραγματοποιήσουν ένα έργο του οποίου η εύκολη λύση το μόνο που απαιτεί είναι λίγη λογική, δημιουργώντας έτσι νέες αιτίες για ένα αχρείαστο χαρτομάνι.
Δεν μπορούμε ποτέ να ξεχάσουμε, για να κάνουμε και μια υγιή αυτοκριτική, ότι η οικονομική διεύθυνση της Επανάστασης είναι ο υπεύθυνος για την πλειονότητα των γραφειοκρατικών κακών. Οι κρατικοί μηχανισμοί δεν αναπτύχθηκαν μέσω ενός μοναδικού σχεδίου και με καλά μελετημένες τις σχέσεις που το διέπουν. Άφησε έτσι ευρύ περιθώριο θεωρήσεων σχετικά με τις διοικητικές μεθόδους. Ο κεντρικός μηχανισμός της οικονομίας, η Κεντρική Ομάδα Σχεδιασμού (Junta Central de Planificación), δεν εκπλήρωσε το καθήκον της, αυτό της καθοδήγησης και δεν μπορούσε να το εκπληρώσει, διότι δεν είχε επαρκή δικαιοδοσία επάνω στους οργανισμούς. Ήταν ανίκανη να δώσει συγκεκριμένες εντολές βασισμένες σε ένα μοναδικό σύστημα και με τον κατάλληλο έλεγχο και της έλειπε η σημαντική βοήθεια ενός αντίστοιχου σχεδίου. Η υπερβολική συγκεντροποίηση χωρίς τη βέλτιστη οργάνωση έβαλε φρένο στην αυθόρμητη δράση χωρίς να την αντικαταστήσει εγκαίρως με τη σωστή τάξη πραγμάτων. Μια σειρά μικρότερων αποφάσεων περιόρισε την οπτική των μεγάλων προβλημάτων και η επίλυση όλων αυτών έμεινε στάσιμη, χωρίς τάξη ούτε και ενταγμένη σε ένα γενικότερο σχεδιασμό. Οι αποφάσεις της τελευταίας στιγμής, στο τρέξιμο και χωρίς ανάλυση, υπήρξαν το χαρακτηριστικό της δουλειάς μας.
Η τρίτη αιτία, επίσης πολύ σημαντική, είναι η έλλειψη τεχνικών γνώσεων επαρκώς ανεπτυγμένες, ώστε να μπορέσουμε να πάρουμε σωστές αποφάσεις και σε σύντομο χρόνο. Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε και πολλές λιγότερο σημαντικές εμπειρίες και να προσπαθήσουμε να βγάλουμε από εκεί ένα συμπέρασμα. Οι συζητήσεις συνηθίζουν να γίνονται ατελείωτες, χωρίς κανένας από τους εισηγητές να έχει την επαρκή εξουσία να επιβάλλει τη γνώμη του. Μετά από μια, δυο, αρκετές συναντήσεις, το πρόβλημα συνεχίζει να υπάρχει μέχρι που να λυθεί από μόνο του, ή να χρειαστεί να πάρουμε μια οποιαδήποτε απόφαση, όσο κακή και αν είναι.
Η σχεδόν παντελής έλλειψη γνώσεων, που αντικαθίστατο, όπως είπαμε προηγουμένως, από μια μακρά σειρά συναντήσεων, διαμορφώνει την «αντίληψη των συνεχών συνεδριάσεων», που μεταφράζεται βασικά στην έλλειψη προοπτικής για την λύση των προβλημάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο γραφειοκρατισμός, δηλαδή το εμπόδιο των χαρτιών και η μη λήψη αποφάσεων στην εξέλιξη της κοινωνίας είναι η μοίρα των οργανισμών που επηρεάζει.
Συνεχίζεται
Στμ. * Στα ισπανικά, στην απόδοση αυτού που λέμε εμείς γραφειοκρατία, χρησιμοποιούνται 2 λέξεις: 1) burocratismo (γραφειοκρατισμός), 2) burocracia (γραφειοκρατία). Η διαφορά του περιεχομένου των δύο ισπανικών λέξεων είναι εμφανής και έχει σχέση με την κατάληξη –ισμός. Ο τίτλος του άρθρου στα ισπανικά είναι “Contra el burocratismo”. Για λόγους μη εξοικείωσης του ελληνικού κοινού με τον όρο, στον τίτλο του άρθρου το μεταφράζουμε γραφειοκρατία, ενώ στο υπόλοιπο κείμενο γραφειοκρατισμός.
