Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2018

Ερνέστο Τσε Γκεβάρα: Ενάντια στη γραφειοκρατία* (3/4)

Προς τιμήν της επετείου των 90 χρόνων από την γέννηση του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, αναδημοσιεύουμε αυτό το άρθρο που ο ίδιος δημοσίευε τον Απρίλη του 1961, στο περιοδικό Σοσιαλιστική Κούβα ( Cuba Socialista ).

(Το άρθρο  δημοσιεύτηκε εκ νέου στον ιστότοπο του περιοδικού στις 14 Ιουνίου 2018).

ΤΡΙΤΟ  ΜΕΡΟΣ

Αυτές οι τρεις βασικές αιτίες, είτε η κάθε μια μόνη της είτε σε διάφορους συνδυασμούς, επηρεάζουν σε μεγαλύτερη ή μικρότερη αναλογία όλη τη λειτουργία των θεσμών της χώρας και έχει φτάσει η στιγμή να ξεκόψουμε από τις κακοήθεις επιδράσεις τους. Χρειάζεται να παρθούν συγκεκριμένα μέτρα για να κινητοποιήσουμε τις κρατικές μηχανές με τέτοιο τρόπο, ώστε να καθιερωθεί ένας αυστηρός κεντρικός έλεγχος, που να επιτρέπει να έχουμε στα χέρια μας την διεύθυνση των κλειδιών της οικονομίας και να περιορίζει στο μάξιμουμ την πρωτοβουλία, αναπτύσσοντας πάνω σε λογικές βάσεις τις σχέσεις των παραγωγικών δυνάμεων.

Εάν γνωρίζουμε τις αιτίες και τα αποτελέσματα του γραφειοκρατισμού, μπορούμε να αναλύσουμε επακριβώς τις δυνατότητες για τη διόρθωση των κακών του. Από όλες τις βασικές αιτίες, μπορούμε να θεωρήσουμε την οργάνωση ως το δικό μας κεντρικό πρόβλημα και να την αντιμετωπίσουμε με όλη την αναγκαία αυστηρότητα. Για να γίνει αυτό πρέπει να τροποποιήσουμε το στυλ δουλειάς μας, να ιεραρχήσουμε τα προβλήματα αναθέτοντας σε κάθε οργανισμό και σε κάθε βαθμίδα αποφάσεων τα καθήκοντα που αντιστοιχούν στο έργο τους. Να καθιερώσουμε τις συγκεκριμένες σχέσεις ανάμεσα στον κάθε ένα από αυτούς τους οργανισμούς και τους υπόλοιπους, ξεκινώντας από το κέντρο οικονομικών αποφάσεων και φτάνοντας μέχρι την τελευταία διοικητική μονάδα και τις σχέσεις ανάμεσα στα συστατικά της μέρη, οριζόντια, μέχρι τον σχηματισμό του συνόλου των σχέσεων της οικονομίας. Αυτό είναι το πιο ρεαλιστικό καθήκον των δυνάμεων μας σήμερα, το οποίο θα μας επιτρέψει, ως επιπρόσθετο πλεονέκτημα, να προχωρήσουμε και σε άλλα μέτωπα, όπως την ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού εργαζομένων που δεν είναι αναγκαίος, που δεν δουλεύει, που βγάζει ελάχιστη δουλειά ή διπλασιάζει τη δουλειά των άλλων, χωρίς κανένα αποτέλεσμα.

Ταυτόχρονα, πρέπει να διεξάγουμε με επιμονή μια πολιτική δουλειά, για να εξαλείψουμε την έλλειψη εσωτερικών κινήτρων, δηλαδή, την έλλειψη πολιτικής καθαρότητας, η οποία μεταφράζεται σε έλλειψη εκτελεστικής ικανότητας. Ο δρόμος για να το κάνουμε, είναι η συνεχής εκπαίδευση μέσω της συγκεκριμενοποίησης και εκλαΐκευσης των καθηκόντων, μέσω της ανόδου του ενδιαφέροντος στους εργαζόμενους της διοίκησης για τη συγκεκριμένη δουλειά τους, μέσω του παραδείγματος που δίνουν οι πρωτοπόροι εργαζόμενοι από τη μια, και τα δραστικά μέτρα για να εξαλείψουμε το παράσιτο από την άλλη. Είτε αυτό βρίσκεται σε αυτόν που κρύβει στη συμπεριφορά του μια βαθιά εχθρότητα προς την σοσιαλιστική κοινωνία, είτε σε αυτόν που είναι αμετανόητα «τσακωμένος» με τη δουλειά.

Τέλος, οφείλουμε να διορθώσουμε την κατωτερότητα που σημαίνει την έλλειψη γνώσης. Έχουμε ξεκινήσει το γιγάντιο έργο του μετασχηματισμού της κοινωνίας από την μια άκρη ως την άλλη, εν μέσω της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, εν μέσω ενός αποκλεισμού που γίνεται όλο και πιο ισχυρός, εν μέσω μιας ολοκληρωτικής αλλαγής της τεχνολογίας μας, εν μέσω οξυμένων ελλείψεων πρώτων υλών και ειδών διατροφής και, εν μέσω, μιας μαζικής φυγής των λίγων ειδικευμένων τεχνικών που έχουμε. Σε αυτές τις συνθήκες, οφείλουμε να θέσουμε το θέμα της πολύ σοβαρής και επίμονης δουλειάς με την μάζα, ώστε να αναπληρώσουμε τα κενά που αφήνουν οι προδότες και οι ανάγκες της εξειδικευμένης εργατικής δύναμης, που γεννιούνται από τον ταχύτατο ρυθμό που επιβάλλει η ανάπτυξή μας. Εξ ου, και η προνομιούχα θέση που καταλαμβάνει η εξειδίκευση σε όλα τα σχέδια της Επαναστατικής Κυβέρνησης. 

Η εξειδίκευση των εν ενεργεία εργαζομένων ξεκινά στα κέντρα εργασίας, στην πρώτη εκπαιδευτική βαθμίδα για την εξάλειψη κάποιων υπολειμμάτων αναλφαβητισμού που έχουν απομείνει στις πιο απομακρυσμένες περιοχές και μετά ακολουθούν τα μαθήματα παρακολούθησης. Δηλαδή, αυτά της βελτίωσης της μόρφωσης των εργατών για εκείνους που έχουν φτάσει μέχρι την τρίτη τάξη, αυτά του Τεχνικού Α’ Βαθμίδας για τους εργάτες με πιο υψηλό επίπεδο, αυτά της επέκτασης γνώσεων για να γίνουν υπομηχανικοί οι πιο ειδικευμένοι εργάτες, τα πανεπιστημιακά μαθήματα για κάθε είδους επάγγελμα και τα μαθήματα για τα διοικητικά στελέχη. Η πρόθεση της Επαναστατικής Κυβέρνησης είναι να μετατρέψει τη χώρα μας σε ένα μεγάλο σχολείο, όπου οι σπουδές και η επιτυχία των σπουδών να είναι ένας από τους θεμελιώδεις παράγοντες για την βελτίωση των συνθηκών του ατόμου, τόσο οικονομικά, όσο και στην ηθική του θέση μέσα στην κοινωνία, σύμφωνα με τις αρετές του.

Αν εμείς καταφέρουμε, μέσα από τον όγκο της χαρτούρας, να φτάσουμε στην καρδιά του προβλήματος των πολύπλοκων σχέσεων μεταξύ των οργανισμών και των τμημάτων τους, του διπλασιασμού της δουλειάς για τη λειτουργία τους, και το συχνό «τέλμα» που πέφτουν τα ιδρύματά μας· αν βρούμε τη ρίζα του προβλήματος και επεξεργαστούμε κανόνες οργάνωσης, στην αρχή στοιχειώδεις και μετέπειτα πιο ολοκληρωμένους· αν δώσουμε τη μετωπική μάχη στους απείθαρχους, στους μπερδεμένους και στους τεμπέληδες, αναμορφώσουμε και μορφώσουμε αυτή τη μάζα, την ενσωματώσουμε στην Επανάσταση και εξαλείψουμε το άχρηστο υλικό και, ταυτόχρονα, συνεχίσουμε ανεξάντλητα, όποια κι αν είναι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουμε, το μεγάλο έργο της μόρφωσης σε όλα τα επίπεδα, τότε θα είμαστε σε θέση να εξαλείψουμε το γραφειοκρατισμό, σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Συνεχίζεται

Στμ. * Στα ισπανικά, στην απόδοση αυτού που λέμε εμείς γραφειοκρατία, χρησιμοποιούνται 2 λέξεις: 1) burocratismo (γραφειοκρατισμός), 2) burocracia (γραφειοκρατία). Η διαφορά του περιεχομένου των δύο ισπανικών λέξεων είναι εμφανής και έχει σχέση με την κατάληξη –ισμός. Ο τίτλος του άρθρου στα ισπανικά είναι “Contra el burocratismo”. Για λόγους μη εξοικείωσης του ελληνικού κοινού με τον όρο, στον τίτλο του άρθρου το μεταφράζουμε γραφειοκρατία, ενώ στο υπόλοιπο κείμενο γραφειοκρατισμός.