Χριστίνα Πάντζου
Η χολιγουντιανή άφιξη σιδηροδέσμιων μεταναστών που απελάθηκαν από τις ΗΠΑ στο Ελ Σαλβαδόρ χωρίς νομική κάλυψη ταιριάζει απόλυτα στην ηθική και την αισθητική των δύο προέδρων που συνεργάστηκαν γι’ αυτό το απάνθρωπο γεγονός: Ντόναλντ Τραμπ και Ναγκίμπ Μπουκέλε, δύο ομοϊδεάτες.
Oυπς… πολύ αργά!». Το ειρωνικό σχόλιο του προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ, Ναγκίμπ Μπουκέλε, για την άφιξη αμερικανικών αεροσκαφών με Βενεζουελάνους κρατούμενους μετανάστες που απελάθηκαν από τις ΗΠΑ, παρά την έκδοση αντίθετης δικαστικής απόφασης, ήταν η επιτομή της συνταύτισής του με τις πολιτικές πρακτικές και προκλήσεις του ομολόγου του, Ντόναλντ Τραμπ. Ενας εμπαιγμός προς το δικαστικό σύστημα που απειλεί με συνταγματική κρίση και τις δύο χώρες: το Ελ Σαλβαδόρ, γιατί υποδέχεται χωρίς νομικά ερείσματα κρατούμενους τρίτων χωρών, μετατρέποντας τη χώρα σε ένα είδος Γκουαντάναμο· και τις ΗΠΑ, γιατί αψηφούν τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης και τον διαχωρισμό των εξουσιών, αμφισβητώντας τις βάσεις της δημοκρατίας.
Στο επίκεντρο της διαμάχης είναι η απόφαση του Τραμπ να «αναστήσει» νόμο του 1798 που αφορά εμπόλεμες καταστάσεις, για να δικαιολογήσει την απέλαση και μεταφορά 238 Βενεζουελάνων μεταναστών στην κεντροαμερικανική χώρα και τον εγκλεισμό τους στις φυλακές υψίστης ασφαλείας «CECOT». Ο νόμος δίνει την εξουσία στον πρόεδρο να απελαύνει συνοπτικά και χωρίς την προβλεπόμενη δικαστική συνδρομή πολίτες άλλων χωρών που θεωρεί «αλλοδαπούς εχθρούς» γιατί συμμετείχαν σε «εισβολή ή επίθεση» κατά της χώρας. Εκτοτε, έχει χρησιμοποιηθεί μόνο τρεις φορές -και τις τρεις σε εποχές πολέμου. Ως το Σάββατο, όταν με διάταγμά του ο Τραμπ τον ενεργοποίησε για να δικαιολογήσει την απέλαση από τη χώρα Βενεζουελάνων άνω των 14 ετών που (ενδεχομένως) έχουν σχέση με την εγκληματική οργάνωση Τρένο της Αράγουα, την οποία χαρακτηρίζει τρομοκρατική.
Ο ομοσπονδιακός δικαστής Τζέιμς Μπόασμπεργκ αποφάνθηκε πως ο Τραμπ υπερέβη τις εξουσίες του εφαρμόζοντας αυτόν τον νόμο, γιατί η χώρα δεν βρίσκεται σε πόλεμο, απαγόρευσε την εφαρμογή του για 14 ημέρες και διέταξε προφορικά την επιστροφή των αεροσκαφών που μετέφεραν μετανάστες στο Ελ Σαλβαδόρ, ένας όρος που δεν περιλήφθηκε στη γραπτή απόφαση. Λίγο μετά φέρεται να απογειώθηκε ένα τρίτο αεροσκάφος.
Το κρίσιμο στοιχείο για να διαπιστωθεί με σαφήνεια αν ο πρόεδρος αγνόησε τη Δικαιοσύνη (κάτι που αρνείται κατηγορηματικά) είναι τι ώρα απογειώθηκαν τα αεροσκάφη. Αλλά ο νομικός εκπρόσωπος του υπουργείου Δικαιοσύνης αρνήθηκε να καταθέσει τη σχετική ενημέρωση. Μάλιστα, σε έφεση που άσκησε, αμφισβήτησε την αρμοδιότητα του δικαστή, επιχειρηματολογώντας πως οι πράξεις του Τραμπ δεν «υπόκεινται σε δικαστική αξιολόγηση», γιατί η προεδρία έχει εγγενή συνταγματική αρμοδιότητα σε θέματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής. Περισσότερο σαφής και με πιο τραμπικό ύφος, ο νέος τσάρος των συνόρων τού Τραμπ, Τόμας Χόμαν, περιέγραψε αυτό το μπρα ντε φερ που προκαλεί φόβους για συνταγματική κρίση: «Δεν θα σταματήσουμε. Δεν με νοιάζει τι σκέφτονται οι δικαστές. Δεν με νοιάζει τι σκέφτεται η Αριστερά».
Οργή στη Βενεζουέλα
H Βενεζουέλα αντέδρασε έντονα, απορρίπτοντας σθεναρά τη μεταφορά («απαγωγή» την αποκάλεσε) πολιτών της στο CECOT και καταγγέλλοντας πως οι ΗΠΑ ποινικοποιούν κατάφωρα και άδικα τους μετανάστες. «Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών υπέγραψε μια προκήρυξη που θα μείνει στις σελίδες της διεθνούς διπλωματίας ως παράδειγμα ύβρεως, μιας θηριωδίας που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τους φυλετικούς νόμους της ναζιστικής Γερμανίας», δήλωσε ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, Χόρχε Ραμίρες. Απειλώντας μάλιστα να προσφύγει σε διεθνείς οργανώσεις, γιατί «αυτές οι απαγωγές συνιστούν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», ανακοίνωσε πως η κυβέρνηση διερευνά την απαγόρευση ταξιδιών προς τις ΗΠΑ, γιατί «σε αυτή τη χώρα δεν υπάρχει κράτος δικαίου για τους μετανάστες μας». Μια πιθανότητα που θα δυσχεράνει εξαιρετικά την αντιπολίτευση, η οποία στηρίζεται σημαντικά στους αντιδραστικούς πυρήνες Βενεζουελάνων σε πόλεις στο Μαϊάμι, αλλά και την Τάμπα, το Ντάλας, την Ατλάντα ή το Ντένβερ.
Χωρίς νομικές εγγυήσεις
Δεν υπάρχει καμία ενημέρωση για το ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, γιατί έχουν συλληφθεί, για τι κατηγορούνται, αν έχουν δικαστεί, αν διαθέτουν συνηγόρους... Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν γίνει κάποια σχετική ακρόαση, θα είναι ψηφιακά, όχι εξατομικευμένα, αλλά ομαδικά, εκατοντάδες μαζί. Πρόκειται για μια συνθήκη που δεν υποστηρίζεται από κανένα νομικό πλαίσιο στο Ελ Σαλβαδόρ, καθώς δεν υπάρχει νόμος, συνταγματικός κανόνας, τίποτα, που να επιτρέπει την υποδοχή σε σαλβαδοριανές φυλακές ανθρώπων που έχουνε εγκληματήσει σε άλλη χώρα. Αυτά τα άτομα βρίσκονται πλέον σε μια «νομική χώρα τού πουθενά», χωρίς επικοινωνία, χωρίς εκπροσώπηση. «Οι ΗΠΑ μεταφέρουν κρατουμένους σε ένα σωφρονιστικό σύστημα γνωστό για τη βαναυσότητά του», καθώς έχουν τεκμηριωθεί καταχρήσεις και κακοποίηση κρατουμένων, σχολίαζε στην Washington Post το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW), με τoν υποδιευθυντή της οργάνωσης, Χουάν Παπιέρ, να προειδοποιεί πως το Ελ Σαλβαδόρ μετατρέπεται στην «κεντροαμερικανική εκδοχή του Γουαντάναμο».
Διεθνοποίηση του μοντέλου
AP PHOTO
Το βίντεο της άφιξης σιδηροδέσμιων μεταναστών ακολουθούσε τη χολιγουντιανή σκηνοθεσία που επιλέγει ο Μπουκέλε για να αυτοδιαφημιστεί. «Ενα σκηνικό για την εμπέδωση παγκοσμίως ότι το Σαλβαδόρ είναι ο τέλειος αμφιτρύωνας διεθνών εγκληματιών και το οποίο ενισχύει την εικόνα του Μπουκέλε ως σκληρού, ακόμη και ανελέητου, μπροστά στο έγκλημα», έλεγε στο DW ο Σαλβαδοριανός νομικός ειδικευμένος σε δημόσιες πολιτικές, Χοσέ Μαρινέρο.
«Ο Μπουκέλε μόλις έλαβε μια μεγάλη στήριξη από τον Τραμπ. Αυτό θα συμβάλει στη διεθνοποίηση του μοντέλου του, όπου όλα δικαιολογούνται για την ασφάλεια των πολιτών, ακόμη και να δρας στο περιθώριο των νόμων ή και ενάντια στις δικαστικές αποφάσεις». Και με τον Τραμπ να πορεύεται στον ίδιο δρόμο, είναι λογικό να εγκωμιάζει τον Μπουκέλε ως «μεγάλο ηγέτη» και «παράδειγμα για άλλες χώρες του Δυτικού Ημισφαιρίου».
Κερδίζει επίσης οικονομικούς πόρους, για να μπορεί να συντηρήσει το κόστος του τεράστιου συστήματος φυλακών της χώρας, χαιρετίζοντας που «οι ΗΠΑ θα πληρώσουν ένα τίμημα πολύ μικρό για εκείνες αλλά πολύ μεγάλο για εμάς». Με τη «φιλοξενία» αυτών των Βενεζουελάνων κρατουμένων, θα εισρεύσουν στα σαλβαδοριανά δημόσια ταμεία κάπου 6 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, ενώ έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποκαλύπτει πως έχουν δεσμευτεί άλλα 15 εκατ. δολάρια για την υποδοχή κι άλλων μελών εγκληματικών συμμοριών.
Υπάρχει κι άλλο στοιχείο που ο Μπουκέλε στηρίζει τόσο αναφανδόν να γίνει δεσμοφύλακας των απελάσεων του Τραμπ: να φιμώσει όσους θα μπορούσαν να τον εκθέσουν, δίνοντας λεπτομέρειες της συναλλαγής που φέρεται να είχε με τις συμμορίες. Δεν είναι τυχαίο πως ανάμεσα στους 23 Σαλβαδοριανούς συμμορίτες που έφτασαν από τις ΗΠΑ στο CECOT είναι ένας από τους αρχηγούς της συμμορίας Mara Salvatrucha που θα δικαζόταν στις ΗΠΑ και που στη δίκη θα μπορούσε να καταθέσει ότι ο πρόεδρος διαπραγματεύτηκε με τις συμμορίες και τους πρόσφερε προνόμια για να κοπάσει ο πόλεμος μεταξύ τους, ώστε να μειωθούν οι στατιστικές των δολοφονιών επί της θητείας του.
