Οι πολίτες της Παραγουάης προσέρχονται την ερχόμενη Κυριακή στις κάλπες για να αποφασίσουν αν θα διαιωνιστεί ακόμα περισσότερο η παντοκρατορία του υπερσυντηρητικού «Κόκκινου Κόμματος», το οποίο μετρά πάνω από οχτώ δεκαετίες σχεδόν αδιάλειπτης εξουσίας.
● Πώς μπορεί να επιτευχθεί η πολιτική αλλαγή και τι βήματα χρειάζονται για την εξυγίανση μιας βαθύτατα πληγωμένης δημοκρατίας.
«Η Παραγουάη είναι ένα νησί που περιβάλλεται από γη», έλεγε ο συγγραφέας Αουγούστο Ρόα Μπάστος για την πατρίδα του, μια ιδιόμορφη χώρα της Λατινικής Αμερικής με μοναδική ιστορία: από το 1947 (εκτός από ένα σύντομο «διάλειμμα» με την προοδευτική κυβέρνηση του πρώην επισκόπου Φερνάντο Λούγο) κυβερνάται από το υπερσυντηρητικό «Κόκκινο Κόμμα» που ηγεμόνευσε την πολιτική σκηνή της χώρας ακόμη και επί της δικτατορίας του Αλφρέδο Στρόεσνερ. Στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 30ής Απριλίου, αυτή η ηγεμονία θα μπορούσε να ηττηθεί από τον αντιπολιτευτικό συνασπισμό Concertación (Σύγκλιση), ο οποίος, με επικεφαλής τον ηγέτη των Φιλελεύθερων (PLRA) Εφραΐν Αλέγρε και τη συμμετοχή του Μετώπου Guasú τού πρώην προέδρου Λούγο, φέρεται να έχει πιθανότητες να κερδίσει στις κάλπες.
Και σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση η υπερσυντηρητική Eθνική Ρεπουμπλικανική Ενωση (ANR), γνωστή και ως «Κόκκινο Κόμμα» (από το χρώμα του λογότυπού της) αποδύθηκε σε έναν εμφύλιο. Καθώς ούτε ο πρώην πρόεδρος Οράσιο Κάρτες ούτε ο νυν πρόεδρος Αμπντο Μπενίτες μπορούν να επανεκλεγούν, έπειτα από μια λυσσαλέα αντιπαράθεση των δύο φατριών, οι προκριματικές ανέδειξαν ως προεδρικό υποψήφιο του κόμματος τον Σαντιάγο Πένια, εκπρόσωπο της εσωκομματικής τάσης του Κάρτες και πρώην υπουργού του των Οικονομικών. Αλλά η επικράτηση του «καρτεσιστή» Πένια μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το αποτέλεσμα των εκλογών, καθώς τον Ιανουάριο το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις στον «προστάτη» του, Οράσιο Κάρτες, για «διαφθορά πριν, κατά και μετά την προεδρική του θητεία (2013-2018)». Ο πολυεκατομμυριούχος Κάρτες, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Παραγουάης, που ελέγχει περισσότερες από 70 επιχειρήσεις, μεταξύ αυτών σε αγροβιομηχανία, τραπεζικό τομέα, καπνό και μίντια, κατηγορείται από τις ΗΠΑ για λαθρεμπόριο καπνού και ξέπλυμα χρήματος από το οργανωμένο έγκλημα. Τις ίδιες κατηγορίες εξαπολύει εναντίον του και ο νυν πρόεδρος και κομματικός του σύντροφος Αμπντο Μπενίτες, αλλά του κόπηκαν τα φτερά όταν ανάλογες αμερικανικές κυρώσεις επιβλήθηκαν και στον σημερινό αντιπρόεδρό του, Ούγο Βελάσκες, για «εμπλοκή του στη συστηματική διαφθορά που έχει υπονομεύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς της Παραγουάης».
Ο αντίπαλος των «Κόκκινων», Εφραΐν Αλέγρε, είναι κι αυτός παλιός γνώριμος της παραδοσιακής πολιτικής σκηνής. Διετέλεσε υπουργός Δημοσίων Εργων στην προοδευτική κυβέρνησης του Φερνάντο Λούγο, όπου μετείχε και το Φιλελεύθερο Κόμμα του. Ενα κόμμα που το 2012 καιροσκοπικά συντάχθηκε με το «Κόκκινο» για να καθαιρεθεί ο πρώτος προοδευτικός πρόεδρος της χώρας μέσα από μια συνοπτική πολιτική δίκη, μια παρωδία εμβληματική των νέων «light πραξικοπημάτων» που άρχισαν να επιβάλλονται στη Λατινική Αμερική.
Για την αποκατάσταση της δημοκρατίας
Ο Αλέγρε προτιμά να ξεχνάει εκείνη την ψήφο του για την ανατροπή του Λούγο και την επιστροφή των «Κόκκινων» στην εξουσία. Σήμερα διεκδικεί την προεδρία (για τρίτη διαδοχική φορά) ως επικεφαλής της «Σύγκλισης», ενός συνασπισμού δεκάδων οργανώσεων, συντηρητικών και κεντρώων κομμάτων της αντιπολίτευσης και της Αριστεράς, με τη συμμετοχή ανάμεσα στους άλλους του Μετώπου Guasú, της Εθνικής Ομοσπονδίας Αγροτών (FNC) και μαρξιστικών και σοσιαλιστικών σχηματισμών.
 |
Ο επικεφαλής των Φιλελεύθερων, Εφραΐν Αλέγρε, μπορεί να ηγηθεί μιας Μεταπολίτευσης στην Παραγουάη AP Photo/Jorge Saenz |
Η ευρύτητα της «Σύγκλισης», όπου π.χ. υποψήφια για αντιπρόεδρος είναι η Σολεδάδ Νούνιες, πρώην υπουργός Πολεοδομίας και Κατοικίας του Κάρτες και στα ψηφοδέλτια μετέχουν εξίσου αμφιλεγόμενοι πρώην «καρτεσιστές» υποψήφιοι, έχει προκαλέσει τριγμούς στο Μέτωπο Guasú. Ενα μάλιστα τμήμα του, αποφάσισε να στηρίξει για την προεδρία τον Εουκλίντες Ασεβέδο, επίσης πρώην υπουργό (Εσωτερικών και μετέπειτα και Εξωτερικών) του Κάρτες.
Οι επιλογές για την Αριστερά, ωστόσο, δεν είναι και πολλές, έγραψε ένα ρεπορτάζ του περιοδικού Jacobin. Οι προοδευτικές δυνάμεις δεν έχουν επικοινωνιακή ορατότητα, ούτε δυνατότητες χρηματοδότησης, δεν υπάρχουν δυναμικά κινήματα, τα πιο μαζικά είναι τα αγροτικά αλλά και αυτά γνωρίζουν τεράστια καταστολή, ο συνδικαλισμός είναι σχεδόν προγραμμένος και στον ιδιωτικό τομέα μόλις το 0,6% των εργαζόμενων ανήκει σε κάποιο συνδικάτο, ενώ επτά στους δέκα δουλεύουν στην άτυπη οικονομία χωρίς κανενός είδους δικαιώματα κι ένας στους τρεις ζει στη φτώχεια.
Μόνο μια πλατιά συμμαχία θα μπορούσε να σημάνει κάποια αλλαγή, έλεγε σε συνέντευξη στον ιστότοπο alainet.info ο Ρικάρντο Κανέσα, υποψήφιος γερουσιαστής με το Μέτωπο Guasú. «Πολιτική μας προτεραιότητα είναι να οικοδομήσουμε μια πραγματική δημοκρατία, ένα κράτος δικαίου. Γιατί αυτό που υπάρχει στην Παραγούαη είναι ένα αυταρχικό καθεστώς [...] μια πλουτοκρατία, μια μαφιοκρατία. [...] Το “Κόκκινο Κόμμα” είναι υπερσυντηρητικό, αντικομμουνιστικό, στήριξε μια από τις πιο αιματηρές και αντιδραστικές δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, αυτή του Στρόεσνερ, και σήμερα βρίσκεται στα χέρια μιας συμμορίας ναρκω-εμπόρων και ανθρώπων που ξεπλένουν χρήματα του οργανωμένου εγκλήματος. Γι’ αυτό και στόχος του Μετώπου είναι η αποκατάσταση του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών θεσμών».
Ο Κανέσα εξηγεί αυτή την ευρεία συμμαχία αλλά και των περιορισμών της σε όρους ρεαλισμού. «Σήμερα ο Αλέγρε δεν αποτελεί απειλή για τον καπιταλισμό και τον επιχειρηματικό κόσμο. Επιδιώκει μια φιλελεύθερη παράδοση που προτάσσει την εδραίωση του Κράτους Δικαίου. Μια κυβέρνησή του μπορεί να έχει τη στήριξη των ΗΠΑ, τμημάτων του κεφαλαίου και λαϊκών κινημάτων που αναζητούν δημοκρατικές εγγυήσεις. Και ίσως έτσι έχει μεγαλύτερη σταθερότητα από εκείνη του Λούγο που ήταν μια προοδευτική κυβέρνηση της Κεντροαριστεράς, την οποία 24 φορές αποπειράθηκαν (πριν το πετύχουν) να ανατρέψουν οι ολιγαρχίες. Δεν έχουμε μια ισχυρή Αριστερά, όπως στη Βραζιλία όπου ακόμη και ο Λούλα πρέπει να κυβερνήσει με συμμάχους συντηρητικούς. Τώρα έχουμε την ευκαιρία να ξεκινήσουμε μια διαδικασία εκδημοκρατισμού για να μπορέσουμε μετέπειτα να προχωρήσουμε σε θεμελιώδεις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις».
Στο βάθος, ο κίνδυνος της Ακροδεξιάς
Τρεις τελευταίες δημοσκοπήσεις δημοσκοπήσεις για λογαριασμό συστημικών μίντια (ιδιοκτησίας του Οράσιο Κάρτες) έδιναν άνετο προβάδισμα του συντηρητικού Σαντιάγο Πένια από 11 έως και 19 μονάδες έναντι του Εφραΐν Αλέγκρε. Αλλά όπως επισήμαινε στην El País ο Φερνάντο Μάσι, διευθυντής του Κέντρου Ανάλυσης Cadep, κανείς δεν εμπιστεύεται τις ντόπιες εταιρείες ερευνών και μια πιο ακριβή εικόνα δίνει δημοσκόπηση της Atlas (Βραζιλία) που δείχνει τον Αλέγρε να προηγείται με 38% έναντι ενός 36% του Πένια. Ανάλογη δημοσκόπηση της εταιρείας Datos φέρνει τον Αλέγρε να προηγείται με 40,5% έναντι 35,5% του Πένια. Σε όλες ωστόσο ξεχωρίζει η δυσοίωνη τάση να βρεθεί στην τρίτη θέση με 10-14% ο «Πάγιο» Κούμπας, ένας ηγέτης της εθνικιστικής Ακροδεξιάς με επιθετική ρητορική, που μάλιστα αποβλήθηκε από τη Γερουσία λόγω των προσβολών που εξαπέλυε κατά αντιπάλων του. Η πρόκληση είναι η βασική του στρατηγική, η απέχθειά του προς τις δημοκρατικές αρχές είναι παροιμιώδης και η βασική του υπόσχεση είναι να εγκαθιδρύσει στην Παραγουάη μια δικτατορία τύπου Φράνκο.
