Η επόμενη μέρα για τη Βενεζουέλα: Βία και προβοκάτσια από την αντιπολίτευση, πολλή δουλειά για την κυβέρνηση

Πηγές: Telesur, El País, atilioboron.com.ar

Τεταμένη η κατάσταση στη Βενεζουέλα μετά την οριακή εκλογή του Νικολάς Μαδούρο. Η αντιπολίτευση κάλεσε σε γενική απεργία, η οποία δεν είχε επιτυχία, και κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας σε όλη τη χώρα. Οι κινητοποιήσεις ποίκιλαν από ανώδυνες (όπως «κασερολάσος»), μέχρι αιματηρά επεισόδια που είχαν αποτέλεσμα 7 δολοφονίες πολιτών - ένας από αυτούς κάηκε ζωντανός στο σπίτι του -  και πάνω από 60 τραυματίες, σύμφωνα με ανακοίνωση της Γενικής Εισαγγελέως, Λουίσα Ορτέγα Ντίας, η οποία έχει διατάξει έρευνα για όλες τις υποθέσεις. Μεταξύ των νεκρών είναι το στέλεχος του PSUV Χοσέ Λουίς Πόνσε και η σύζυγός του, στο προάστιο Μπαρούτα της πρωτεύουσας, ενώ αναγνωρίστηκε άλλος ένας τουλάχιστο δολοφονημένος υποστηρικτής του κόμματος στο Μαρακαϊμπο.

Επιπλέον, έγιναν πολλοί βανδαλισμοί και εμπρησμοί σε σπίτια κρατικών αξιωματούχων – μεταξύ αυτών και της προέδρου του CNE – και δημόσιες υπηρεσίες ενώ πολιορκήθηκαν τα γραφεία του Telesur και της VTV. Για όλα αυτά ο Νικολάς Μαδούρο κατηγόρησε ως υποκινήτρια την αντιπολίτευση σε συνέντευξη τύπου που έδωσε, και ακόμα είπε ότι  δηλώσεις συνεργατών του Καπρίλες περί «θανάτου της επανάστασης» ισοδυναμούν με προκήρυξη πραξικοπήματος.

Τα τελικά αποτελέσματα

Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα αποτελέσματα που ανακοίνωσε η πρόεδρος του Εθνικού Εκλογικού Συμβουλίου (CNE), Τιμπισάι Λουσένα, ο Μαδούρο αναδεικνύεται νικητής με 7.563.747 ψήφους (50,75%) έναντι 7.298.491 ψήφους (48,97%) του Καπρίλες, διευρύνοντας ελαφρά τη διαφορά σε 265.000 ψήφους και ενώ εκκρεμεί η καταμέτρηση μερικών χιλιάδων ψήφων του εξωτερικού.

Ο νόμος προβλέπει την επανακαταμέτρηση μέχρι και 54% των ψήφων. Ο Καπρίλες έχει ζητήσει σε δημόσια ομιλία του να εξεταστούν όλες οι ψήφοι «μια προς μια», αν και επίσημα δεν έχει καταθέσει σχετικό αίτημα στο CNE.  Σημειωτέον ότι η ορκωμοσία του νέου προέδρου προβλέπεται για τις 19 του μηνός, αλλά αν γίνει τελικά επανακαταμέτρηση στο 100% των ψήφων, μπορεί να χρειαστούν ακόμα και βδομάδες.

Οι αντιδράσεις από το εξωτερικό

Μέχρι τώρα οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών της Λατινικής Αμερικής έχουν αναγνωρίσει το αποτέλεσμα, ακόμα και ο δεξιός πρόεδρος της Κολομβίας Σάντος. Το ίδιο και οι περισσότεροι περιφερειακοί οργανισμοί (ALBA, UNASUR, MERCOSUR, CELAC). Μόνο ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών, που ελέγχεται από τις ΗΠΑ, κράτησε «ίσες αποστάσεις», ζητώντας δια στόματος του Γεν. Γραμματέα του, Χοσέ Μιγέλ Ινσούλσα, πλήρη ανακαταμέτρηση και προσφέροντας μάλιστα και τη βοήθειά του γι’ αυτό. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι αντιδράσεις από τις ΗΠΑ.

Στην Ισπανία οι επίσημες αντιδράσεις ήταν αμφιλεγόμενες έως προβοκατόρικες. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Χοσέ Μαρία Γκαρθία Μαργκάγιο, δήλωσε ότι «όποια και αν είναι η τελική έκβαση της επανακαταμέτρησης των ψήφων, αποδεικνύει ότι η πόλωση είναι πολύ ισχυρή στη Βενεζουέλα.» Σε δημοσίευμά της η μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα El País - η οποία θυμίζουμε ότι είχε δημοσιεύσει πλαστές φωτογραφίες του Τσάβες δήθεν ετοιμοθάνατου στο νοσοκομείο και μετά αναγκάστηκε να τις αποσύρει και να ζητήσει συγγνώμη - χαρακτήρισε «ηθικό ηττημένο τον Μαδούρο».

Το γεγονός της οριακής εκλογής προβληματίζει και το στρατόπεδο του τσαβισμού. Ο πρόεδρος της Βουλής και στενός συνεργάτης του Ούγκο Τσάβες, Ντιοσντάνο Καμπέγιο, φέρεται να έχει δηλώσει ότι οφείλουν όλοι να κάνουν αυτοκριτική μετά από αυτό το αποτέλεσμα. Ο Ατίλιο Μπορόν σε εκτενές σημερινό άρθρο του σχολιάζει ότι το γεγονός ότι ο Καπρίλες δεν δέχεται το αποτέλεσμα δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς είναι μια τακτική που υπαγορεύεται από τα «εγχειρίδια της CIA και του State Department» με σκοπό να μειωθεί η νομιμότητα μιας κυβέρνησης που δεν υποτάσσεται στις επιταγές της Αυτοκρατορίας.

Το ιστορικό των οριακών εκλογών

Ο Μπορόν κάνει και μια ανασκόπηση σε προηγούμενες οριακές εκλογές στη νεότερη ιστορία της Βενεζουέλας. Το 1978 ο Λουίς Ερέρα Κάμπινς νίκησε με 46,6% έναντι 43,4% του αντιπάλου του (διαφορά 3,2%). Προηγουμένως, το 1968, ο Ραφαέλ Καλδέρα είχε εκλεγεί πρόεδρος με μόλις 29,1%, έναντι 28,2% του Γκονσάλο Μπάριος. Και στην δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα δεν αμφισβητήθηκε. Πιο πρόσφατα,  το 2007, ο Ούγκο Τσάβες έχασε το δημοψήφισμα για συνταγματική αναθεώρηση με διαφορά λίγο πάνω από μια ποσοστιαία μονάδα (50,6% «ΟΧΙ», 49,3% «ΝΑΙ»), αλλά παρόλα αυτά δέχτηκε αμέσως το αποτέλεσμα.

Αλλά και στην ιστορία των  Ηνωμένων Πολιτειών, δεν είναι ασυνήθιστες εκλογές με οριακή διαφορά. Πιο χαρακτηριστικές οι εκλογές του 2000, όπου ο Τζορτζ Γ. Μπους επικράτησε με 48,4% έναντι 47,9% του Αλ Γκορ, με βάσιμες υποψίες για νοθεία στην πολιτεία της Φλόριδα όπου κυβερνήτης ήταν ο Τζεμπ Μπους, αδελφός του μετέπειτα προέδρου. Αλλά και το 1960, ο Τζον Φ. Κένεντι εκλέχτηκε με την ελάχιστη διαφορά του 0,1% (περίπου 100.000 ψήφους) επί του Ρίτσαρντ Νίξον, χωρίς να αμφισβητηθεί η νίκη του. Παρόλα αυτά, ο πρόεδρος Ομπάμα έσπευσε να δηλώσει ότι είναι «απαραίτητη» και «συνετή» η επανακαταμέτρηση των ψήφων στη Βενεζουέλα, με δεδομένο το «αμφισβητήσιμο» αποτέλεσμα.

Η πολιτική αποτίμηση

Οι αιτίες της μείωσης της δύναμης της «μπολιβαριανής» παράταξης (κατά περίπου 700.000 ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του Οκτωβρίου) είναι πολλές. Καταρχήν, η ισχυρή προσωπικότητα του Τσάβες και το «προεδροκεντρικό» πολιτικό σύστημα της Βενεζουέλας έκαναν πιο αισθητή την απουσία του προέδρου όταν αρρώστησε τον Ιούνιο του 2011. Ο μέντοράς του, ο Φιντέλ Κάστρο, τον είχε προειδοποιήσει από το 2001 να μη γίνει «δήμαρχος του κάθε χωριού». Επιπλέον, τα χρόνια προβλήματα του υψηλού πληθωρισμού, της λαθραίας κυκλοφορίας δολαρίων, της γραφειοκρατίας και της δημόσιας ασφάλειας φάνηκαν εντονότερα χωρίς τον Τσάβες στο προσκήνιο.

Φυσικά τα προβλήματα αυτά ήταν γνωστά και ο ίδιος ο Τσάβες αναφερόταν συχνά σ’ αυτά. Μετά δε τις εκλογές της 7^ης Οκτωβρίου, έκανε λόγο για ανάγκη αυτοκριτικής, προχώρησε σε κυβερνητικό ανασχηματισμό και έκανε έκκληση για «αλλαγή πλεύσης» και αύξηση της αποτελεσματικότητας των στελεχών της κυβέρνησης. Όπως είχε πει χαρακτηριστικά, με το να τα αποκαλείς όλα «σοσιαλιστικά» δε λύνεις αυτόματα όλα τα προβλήματα.

Εκτός όμως από τα προαναφερθέντα προβλήματα και δυσλειτουργίες, κι άλλοι παράγοντες έπαιξαν ρόλο στη δημιουργία κλίματος δυσαρέσκειας και απαισιοδοξίας. Πρώτα και κύρια, η αγαστή συνεργασία της δεξιάς με τον ιμπεριαλισμό, παρόμοια όπως στη Χιλή του Αλιέντε, με σκοπό την υπονόμευση της λειτουργίας της οικονομίας και την πτώση του ηθικού του λαού. Τα μέσα που επιστρατεύτηκαν ήταν οι μεθοδευμένες ελλείψεις σε βασικά προϊόντα, οι διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος και η ύποπτη δράση παραστρατιωτικών ομάδων, που έσπερναν τον τρόπο σε λαϊκές γειτονιές. Τέλος, η επίμονη εκστρατεία δυσφήμισης του Μαδούρο από την αντιπολίτευση, μεγεθυμένη από τα εχθρικά μέσα ενημέρωσης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν μεγάλο όγκο ψηφοφόρων να αλλάξουν στρατόπεδο.

Οι προοπτικές για το μέλλον

Ωστόσο, παρά την ευαίσθητη κατάσταση που έχει προκύψει, οι προοπτικές κάθε άλλο παρά δυσοίωνες είναι για τον Μαδούρο. Είναι βέβαιο ότι η Ουάσινγκτον θέλει να εκμεταλλευτεί την προσωρινή αβεβαιότητα και αμηχανία για να «τελειώσει» με τον τσαβισμό και τη Μπολιβαριανή Επανάσταση, κυρίως γιατί γνωρίζει πώς αν αποτύχει θα περάσει πολύς καιρός για να της ξαναπαρουσιαστεί τέτοια ευκαιρία. Εξαρτάται από τον Μαδούρο να αντιδράσει κατάλληλα, αποφεύγοντας τις παγίδες και τις προβλέψιμες προκλήσεις. Το δεδομένο είναι ότι έχει απέναντι του μια κοινωνία χωρισμένη στα δύο, και για να την ξανακερδίσει δε θα αρκέσουν διακηρύξεις αλλά κατά κύριο λόγο πρακτικές λύσεις στα προβλήματα.

Τα γεγονός ότι μέχρι τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2016 θα έχει άνετη πλειοψηφία στη βουλή (95 έδρες από τις 165) και 20  από τους 23 κυβερνήτες πολιτειών δικούς του, βοηθάει για να προχωρήσει στις απαραίτητες τομές και μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, η υποστήριξη από τις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής αλλά και της Κίνας και της Ρωσίας – βασικών εμπορικών εταίρων – είναι ένας ακόμα ευνοϊκός παράγοντας για να συνεχιστεί και να εμβαθύνει η Μπολιβαριανή Διαδικασία.