Ο πρόεδρος του Eκουαδόρ, Ντανιέλ Νομπόα, συμπεριέλαβε στο δημοψήφισμα της 16ης Νοεμβρίου ένα ερώτημα για να εγκρίνουν οι πολίτες την εγκατάσταση στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ στα νησιά Γκαλαπάγκος, με το επιχείρημα της καταπολέμησης της παράνομης αλιείας και του εμπορίου ναρκωτικών.
Κίνδυνοι για το οικοσύστημα και την εθνική κυριαρχία
Οι νήσοι Γκαλαπάγκος, που ανακηρύχθηκαν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1978, αποτελούν μία από τις πιο ευαίσθητες οικολογικά περιοχές του πλανήτη.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, μια στρατιωτική βάση θα μπορούσε να αυξήσει τη θαλάσσια ρύπανση, να αλλοιώσει το οικοσύστημα και να περιορίσει την πρόσβαση των ίδιων των Εκουαδοριάνων, οι οποίοι θα χρειάζονταν ειδικές άδειες για να εισέλθουν σε περιοχές υπό ξένο στρατιωτικό έλεγχο.
Ο συνταγματολόγος Ραμίρο Άβιλα, στο έργο του La mirada imperial puesta en las Galápagos (Το αυτοκρατορικό βλέμμα στραμμένο στις Γκαλαπάγκος), ρωτά: Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς ή του βορειοαμερικανικού στρατού;
Ο Άβιλα προειδοποιεί για την εγκατάσταση της βάσης και την παραβίαση του άρθρου 5 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Το Εκουαδόρ είναι έδαφος ειρήνης. Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση ξένων στρατιωτικών βάσεων ή εγκαταστάσεων με στρατιωτικούς σκοπούς».
Ιστορικό υπόβαθρο της αμερικανικής παρουσίας
Η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στις Γκαλαπάγκος χρονολογείται από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το 1942 υπογράφηκαν μυστικές συμφωνίες για την ανάπτυξη βορειοαμερικανικών στρατευμάτων στις Salinas και Baltra, τα ίδια σημεία που ανέφερε σήμερα ο Νομπόα.
Ήδη το 1929, ο τότε πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, Νεπταλί Μπονίφας, πρότεινε την πώληση των νησιών στην Ουάσινγκτον για την εξόφληση του εξωτερικού χρέους, ιδέα που απορρίφθηκε από το Κογκρέσο, αλλά σηματοδότησε την αρχή μιας μακροπρόθεσμης γεωπολιτικής ατζέντας.
Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Γκιγιέρμο Λάσο, η Ουάσινγκτον κατάφερε να επαναφέρει τη στρατιωτική συνεργασία και την πρόσβαση σε υλικοτεχνική υποστήριξη, κάτι που θεωρείται από τους αναλυτές ως η αρχή της επιστροφής των ΗΠΑ στον στρατηγικό χώρο του Εκουαδόρ.
Νέα περιφερειακή στρατηγική των ΗΠΑ
Ο Νομπόα εξέφρασε την ευθυγράμμισή του με την εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ντόναλντ Τραμπ και δικαιολόγησε την παρουσία του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη ως παράδειγμα για το Εκουαδόρ.
Παράλληλα, η Ουάσιγκτον προχωρά στην περιοχή με την κατασκευή ενός διαστημικού λιμένα στην Ταλάρα του Περού, ο οποίος θα ενισχύσει τον στρατιωτικό της έλεγχο στον Νότιο Ειρηνικό και τη στρατηγική της θέση έναντι της Κίνας.
Ο κοινωνιολόγος Λουίς Κόρδοβα Γαλάρσα, στην έρευνά του Nuevos enclaves militares en Perú y Ecuador (Νέες στρατιωτικές βάσεις στο Περού και τον Εκουαδόρ), προειδοποιεί για την βορειοαμερικανική παρουσία, η οποία επιδιώκει να μετατρέψει τις δύο χώρες σε πλατφόρμες ασφάλειας και θαλάσσιου ελέγχου, συνδεδεμένες με τη παγκόσμια διαμάχη για επιρροή μεταξύ των δυνάμεων.
Κοινωνική και περιβαλλοντική αντίσταση
Κινήματα ιθαγενών, περιβαλλοντολόγων, νέων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων απορρίπτουν το σχέδιο, καταγγέλλοντας τον οικολογικό του αντίκτυπο, τον κίνδυνο εμπλοκής του Εκουαδόρ σε διεθνείς συγκρούσεις και την παραβίαση της αρχής της εθνικής κυριαρχίας.
Επίσης, καταδικάζουν την απόφαση της κυβέρνησης να ξεκινήσει μια διαφημιστική εκστρατεία πολλών εκατομμυρίων στα εθνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ενημέρωσης για να προωθήσει τη στρατιωτική βάση ως «στρατηγικό πλεονέκτημα» για τη χώρα, ενώ κρύβει τις συνταγματικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της.
Μετά από ένα μήνα απεργίας των αυτοχθόνων και του λαού, η κυβέρνηση του Νομπόα επιδιώκει να επανατοποθετηθεί πολιτικά με τη δημοψήφισμα και ένα λόγο «εθνικής ασφάλειας», ενώ η βορειοαμερικανική στρατιωτική παρουσία αυξάνεται στη Λατινική Αμερική
