Τα τελευταία 10 χρόνια, τα 33,9 τρισεκατομμύρια δολάρια που συγκέντρωσε το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ισοδυναμούν με 22 φορές τους πόρους που απαιτούνται για την εξάλειψη της παγκόσμιας φτώχειας.
Σε έναν κόσμο με συνδυασμένο ΑΕΠ άνω των 100 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι απαράδεκτο πάνω από 700 εκατομμύρια άνθρωποι να εξακολουθούν να πεινούν και να ζουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και καθαρό νερό.
Οι πλούσιες χώρες είναι ιστορικά οι μεγαλύτεροι συντελεστές των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά οι φτωχότερες χώρες είναι αυτές που θα υποφέρουν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Το έτος 2024 ήταν το θερμότερο έτος στην ιστορία, γεγονός που δείχνει ότι η πραγματικότητα κινείται ταχύτερα από τη συμφωνία του Παρισιού. Οι δεσμευτικές υποχρεώσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο αντικαταστάθηκαν από εθελοντικές δεσμεύσεις και οι δεσμεύσεις χρηματοδότησης που έγιναν στην COP15 στην Κοπεγχάγη -προβλέποντας 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως- δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Η πρόσφατη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών που ανακοίνωσε το ΝΑΤΟ καθιστά την πιθανότητα αυτή ακόμη πιο μακρυνή.
Οι επιθέσεις κατά των διεθνών θεσμών αγνοούν τα συγκεκριμένα οφέλη που έχει επιφέρει το πολυμερές σύστημα στη ζωή των ανθρώπων. Αν σήμερα η ευλογιά έχει εξαλειφθεί, το στρώμα του όζοντος διατηρείται και τα εργασιακά δικαιώματα εξακολουθούν να προστατεύονται σε μεγάλο μέρος του κόσμου, αυτό οφείλεται στις προσπάθειες αυτών των θεσμικών οργάνων.
Σε καιρούς αυξανόμενης πόλωσης, εκφράσεις όπως η αποπαγκοσμιοποίηση έχουν γίνει κοινός τόπος. Αλλά είναι αδύνατο να αποπαγκοσμιοποιήσουμε την κοινή μας ζωή. Δεν υπάρχουν τείχη αρκετά ψηλά για να διατηρήσουν νησιά ειρήνης και ευημερίας που περιβάλλονται από βία και δυστυχία.
Ο σημερινός κόσμος είναι πολύ διαφορετικός από εκείνον του 1945. Νέες δυνάμεις έχουν εμφανιστεί και νέες προκλήσεις έχουν προκύψει. Αν οι διεθνείς οργανισμοί φαίνονται αναποτελεσματικοί, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η δομή τους δεν αντικατοπτρίζει πλέον τη σημερινή πραγματικότητα. Οι μονομερείς και αποκλειστικές ενέργειες επιδεινώνονται από ένα κενό συλλογικής ηγεσίας. Η λύση στην κρίση της πολυμέρειας δεν είναι η εγκατάλειψή της, αλλά η ανοικοδόμησή της σε μια πιο δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς βάση.
Αυτή είναι η αντίληψη που κατέδειξε η Βραζιλία –της οποίας η αποστολή υπήρξε πάντοτε η συμβολή στη συνεργασία μεταξύ των εθνών– κατά τη διάρκεια της προεδρίας της στην Ομάδα των Είκοσι (G-20) πέρυσι, και συνεχίζει να επιδεικνύει φέτος στις προεδρίες των BRICS και της COP30: ότι είναι δυνατόν να βρεθούν συγκλίσεις ακόμη και σε αντίξοα περιβάλλοντα.
Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να επιμείνουμε στη διπλωματία και να ανοικοδομήσουμε τις δομές μιας πραγματικής πολυμέρειας, ικανής να ανταποκριθεί στις κραυγές μιας ανθρωπότητας που φοβάται για το μέλλον της. Μόνο έτσι θα πάψουμε να είμαστε παθητικοί μάρτυρες της αυξανόμενης ανισότητας, των παράλογων πολέμων και της καταστροφής του ίδιου μας του πλανήτη.
* Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Βραζιλίας
