Κούβα: Ειδική Ζώνη Ανάπτυξης του Mariel (ZEDM)

Η Λατινική Αμερική είναι ένας από τους πόλους που αμφισβητεί την κυριαρχία του βορειοαμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Το εφαρμοζόμενο σε αυτές τις χώρες μοντέλο νεοαποικιοκρατίας και εξ αυτού, η άγρια καταστολή  και διακυβέρνηση  από στρατιωτικά καθεστώτα, η ακραία  φτώχεια  και η  απόλυτη  υποτέλεια  στην αυτοκρατορία μπήκε σε οριστική τροχιά αποσύνθεσης με την Κουβανική Επανάσταση και εξάντλησε τα όριά του στις μέρες μας. Η μία μετά την άλλη η πλειοψηφία των χωρών της περιοχής εκλέγει αντιβορειοαμερικάνικες - αντιιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις. Ταυτόχρονα, πραγματοποιείται μία περιφερειακή ολοκλήρωση και δημιουργία αντίστοιχων ενώσεων με την συμμετοχή των μεγάλων χωρών της περιοχής (Βραζιλία, Αργεντινή) καθώς και πετρελαιοπαραγωγικών (Βενεζουέλα, Εκουαδόρ). Πολλές από αυτές τις κυβερνήσεις  διακηρύττουν την Επανάσταση και πολλές τον σοσιαλισμό, με τον τρόπο που αυτό είναι αντιληπτό στην χώρα τους και στα κινήματα που τις στηρίζουν.

Η Κούβα συμμετέχει στις περισσότερες περιφερειακές ενώσεις της Λατινικής Αμερικής και σε πολλές από αυτές πρωταγωνιστεί. Έχει  πολύπλευρες οικονομικές – εμπορικές σχέσεις με όσες χώρες  του κόσμου  - λόγω του bloqueo – μπορεί,  έχει στενές και δυναμικές  εμπορικές – οικονομικές σχέσεις με την πλειοψηφία των λατινοαμερικάνικων χωρών.

Στρατηγική επένδυση για την κουβανική οικονομία αποτελεί το έργο του λιμανιού στην Ειδική Ζώνη Ανάπτυξης του Mariel (ZEDM) που βρίσκεται στο δυτικό άκρο του νησιού, σε   στρατηγική θέση σε σχέση με την Διώρυγα του Παναμά. Πρόκειται για γιγαντιαία επένδυση που υλοποιείται σε συνεργασία με Βραζιλιάνικη εταιρεία και θα αποτελέσει το μεγαλύτερο σύγχρονο  λιμάνι της περιοχής,  με τις μεγαλύτερες αποθήκες (οι αποθήκες του λιμανιού της Αβάνας είναι ήδη οι μεγαλύτερες της Καραϊβικής) και θα λειτουργήσει σε κουβανικό έδαφος σαν διεθνές εμπορικό διακομηστικό κέντρο με ειδικό τελωνειακό και φορολογικό καθεστώς, φιλοδοξώντας να προσελκύσει και επενδύσεις ξένων κεφαλαίων.

Θα συγκεντρώσει όλη την εμπορική κίνηση που διεκπεραιώνεται από το λιμάνι της Αβάνας, το οποίο θα απελευθερωθεί για χρήση αναψυχής και πιθανή τουριστική χρήση.  Το συγκεκριμένο έργο εντάσσεται στα πλαίσια των περιφερειακών σχεδίων ανάπτυξης  της Λατινικής Αμερικής και συνδέεται ευθέως με την  συζητούμενη μελλοντική διάνοιξη διώρυγας αντίστοιχης του Παναμά στην Νικαράγουα, αλλά και με την μελλοντική χρήση από το διεθνές εμπόριο της Διώρυγας του Παναμά στην οποία γίνονται ήδη έργα αναβάθμισης.

Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του κόσμου.  Πραγματοποιούσε από και προς το έδαφός της το  80% του διεθνούς εμπορίου. Οι αποθήκες των λιμανιών της είναι απαρχαιωμένες και μόνιμα κορεσμένες.  Αναγκάζεται να νοικιάζει αποθήκες στον Παναμά και να προ-αποθηκεύει για καιρό τα μεταφερόμενα εμπορεύματα πριν τα διεκπεραιώσει. Το λιμάνι του Mariel θα αποτελέσει ανταγωνιστική λύση για τα καράβια που εκτελούν ναύλους από και προς τις υπόλοιπες χώρες  - εκτός ΗΠΑ - της  Αμερικής. Θα είναι σε «απόσταση βολής» από 32 λιμάνια 17 χωρών, καθώς η Κούβα ως γνωστό βρίσκεται σε στρατηγική θέση στην είσοδο του Κόλπου του Μεξικού.

Να λοιπόν που το  βορειοαμερικάνικο μανιάτικο του bloqueo ενάντια στην Κούβα έχει και οικονομικές πλευρές. Το έργο του Mariel από μόνο του θα μπορούσε να προκαλέσει άλλο ένα bloqueo.  Γιατί οι βορειοαμερικάνοι σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους θα υποβαθμιστούν σαν  διεθνές κέντρο  θαλάσσιων μεταφορών. Επίσης, η μη χρήση του λιμανιού του Mariel  από τις αμερικάνικες ναυτιλιακές εταιρείες θα προκαλέσει πρόσθετη ζημιά στο βορειοαμερικανικό εξωτερικό εμπόριο.

Τώρα, αν όλα αυτά είναι πολύ πεζά και καπιταλιστικά για επαναστάτες, ας σκεφτούμε ότι μιλάμε για διεθνές εμπόριο. Το ίδιο το εμπόριο, είναι εξ ορισμού καπιταλισμός, χωρίς αυτό όμως, καμιά χώρα δεν μπορεί να επιζήσει. Την εποχή του σοσιαλιστικού στρατοπέδου υπήρχε επίσης εξωτερικό εμπόριο. Εμπόριο μεταξύ των χωρών του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, εμπόριο μεταξύ σοσιαλιστικών – καπιταλιστικών χωρών.

Η μαρξιστική οικονομική σκέψη την δεκαετία του 60 ήταν βαθιά χωρισμένη σχετικά με το πόσο ο νόμος της αξίας πρέπει, ή σε ποιο βαθμό πρέπει, να καθορίζει τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των σοσιαλιστικών χωρών. Βέβαια, ούτε λόγος γινόταν για το διεθνές εμπόριο με τις καπιταλιστικές χώρες που είχαν –αντικειμενικά- ισχύ, όλοι οι οικονομικοί νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας.  Φυσικά η διεθνής συνεργασία και η διεθνιστική Αλληλεγγύη –κατά περίπτωση – ήταν δεδομένη και πολλές φορές το οικονομικό κομμάτι της εμπορίου, ανταλλαγής ή βοήθειας, ήταν δευτερεύον. Στην περίπτωση της Κούβας η βοήθεια της ΕΣΣΔ σε στρατιωτικό υλικό και βιομηχανική ανάπτυξη ήταν καθοριστική.

Και πάλι όμως,  ήταν διεθνές εμπόριο. Π.χ, η ΕΣΣΔ αγόραζε (αντάλλασε) σε σταθερή τιμή όλη την παραγωγή ζάχαρης της Κούβας και την πούλαγε η ίδια στην  επικρατούσα κάθε φορά  τιμή, στην διεθνή αγορά.  Όμως την πούλαγε σε σκληρό νόμισμα (συνάλλαγμα). Η ΕΣΣΔ πλήρωνε (αντάλλασε) στην Κούβα την ζάχαρη με στρατιωτική, βιομηχανική ή εμπορική βοήθεια. Δηλαδή με προϊόντα. Και με αυτό τον τρόπο η Κουβανική Επανάσταση επιβίωσε και στέριωσε τα πρώτα κρίσιμα χρόνια.  Ήρθε όμως η ώρα -με την διάλυση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου-, να πληρώσει πολύ ακριβά η Κούβα με την λεγόμενη Ειδική Περίοδο το οικονομικό κέρδος που αποκόμισε αυτά τα χρόνια, .

Η Κούβα  όμως επιβίωσε και από αυτό, κάνοντας αναλυτές και οικονομολόγους να “σκίσουν τα πτυχία τους”. Oι Κουβανοί πέτυχαν αυτούς τους άθλους, όχι γιατί ήταν τρελοί ή απλώς τυχεροί, αλλά γιατί είχαν πολύ συγκεκριμένη άποψη, που αν δεν μελετηθεί δεν μπορεί να κατανοηθεί το λεγόμενο “κουβανικό φαινόμενο”.

Οι κλασικοί του μαρξισμού δεν έδωσαν- και δεν μπορούσαν να δώσουν – στους μετέπειτα επαναστάτες που κλήθηκαν να οικοδομήσουν σοσιαλισμό, Πολιτική Οικονομία για την περίοδο της μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. Αυτό ήταν αντικειμενικά καθήκον αυτών  που κλήθηκαν να υλοποιήσουν αυτή την μετάβαση.

Έτσι και τώρα, κανένας δεν έδωσε – και πως θα μπορούσε να δώσει – Πολιτική Οικονομία για την επιβίωση μιας και μόνης σοσιαλιστικής χώρας στον κόσμο, κόντρα σε θεούς και δαίμονες. Το καθήκον αυτό έλαχε στους Κουβανούς, οι οποίοι έχουν δώσει μέχρι τώρα πολλές επιτυχείς εξετάσεις.  Τους αξίζει  λοιπόν η εμπιστοσύνη μας. Εξ άλλου στα ισπανικά “Fidelidad” σημαίνει Πίστη.

To Bloqueo* ενάντια στην Κούβα και ο ΟΗΕ (1/3)

To Bloqueo* ενάντια στην Κούβα και ο ΟΗΕ (2/3)

To Bloqueo* ενάντια στην Κούβα και ο ΟΗΕ (3/3)

Αβάνα, Νοέμβρης 2013
Βαγγέλης Γονατάς