Οι υπουργοί Εξωτερικών των BRICS ολοκλήρωσαν τη συνάντησή τους στο Ρίο ντε Τζανέιρο στις 29 Απριλίου 2025 με μια ισχυρή έκκληση για μεταρρύθμιση των θεσμών παγκόσμιας διακυβέρνησης και δέσμευση στην πολυμέρεια. Η υπουργική σύνοδος, η οποία καλωσόρισε την Ινδονησία ως νέο μέλος των BRICS και εννέα άλλες χώρες ως εταίρους, ασχολήθηκε με επείγοντα διεθνή ζητήματα, όπως οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις, τα προστατευτικά εμπορικά μέτρα και η ανάγκη μεταρρύθμισης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Oι διευρυμένοι BRICS περιλαμβάνουν πλέον ως χώρες εταίρους τη Λευκορωσία, τη Βολιβία, το Καζακστάν, την Κούβα, τη Νιγηρία, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη, την Ουγκάντα και το Ουζμπεκιστάν.
Οι υπουργοί εξέφρασαν την ανησυχία τους για την παγκόσμια πόλωση και ζήτησαν την ενίσχυση της διεθνούς ειρήνης μέσω διπλωματικών μέτρων. Τόνισαν τη σημασία του Παγκόσμιου Νότου για τη δημιουργία «μιας πιο δίκαιης, ισότιμης, δημοκρατικής και ισορροπημένης πολυπολικής παγκόσμιας τάξης», ιδίως εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων, οικονομικής επιβράδυνσης και προστατευτικών τάσεων.
«Η εμβάθυνση των ανταγωνισμών δεν θα οδηγήσει στην ειρήνη και την ανάπτυξη», προειδοποιεί η διακήρυξη, η οποία αντίθετα, καλεί σε ειρηνική συνύπαρξη, ανεκτικότητα, συνεργασία και διάλογο. Όσον αφορά το εμπόριο, οι υπουργοί επέκριναν τα «αδικαιολόγητα μονομερή προστατευτικά μέτρα» που δεν συνάδουν με τους κανόνες του ΠΟΕ, συμπεριλαμβανομένων των «αδιάκριτων δασμολογικών και μη δασμολογικών μέτρων και της καταχρηστικής χρήσης των περιβαλλοντικών πολιτικών για προστατευτικούς σκοπούς».
Σημείωσαν με ανησυχία ότι η προθεσμία του 2025 για την επαναφορά του διμερούς συστήματος επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ έληξε χωρίς αποτελέσματα.
Όσον αφορά τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις, οι Υπουργοί ασχολήθηκαν με την κατάσταση στην Ουκρανία, υπενθυμίζοντας τις εθνικές τους θέσεις που εκφράστηκαν σε φόρουμ του ΟΗΕ. Αναγνώρισαν τις προτάσεις διαμεσολάβησης, συμπεριλαμβανομένης της Αφρικανικής Πρωτοβουλίας για την Ειρήνη και της σύστασης της Ομάδας Φίλων της Ειρήνης.
Όσον αφορά τη Μέση Ανατολή, εξέφρασαν «σοβαρή ανησυχία» για την κατάσταση στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα και την παρεμπόδιση της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η διακήρυξη ζητά μόνιμη κατάπαυση του πυρός, πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα, απελευθέρωση όλων των ομήρων και κρατουμένων και απεριόριστη πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Οι υπουργοί αντιτάχθηκαν σθεναρά σε οποιαδήποτε αναγκαστική εκτόπιση Παλαιστινίων και καταδίκασαν τις προκλητικές δηλώσεις σχετικά με την ισραηλινή κυριαρχία στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Επαναβεβαίωσαν την υποστήριξή τους στη λύση των δύο κρατών, με ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος που θα ζει δίπλα στο Ισραήλ στη βάση των συνόρων του 1967, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Χαιρέτισαν την κατάπαυση του πυρός στο Λίβανο, καταδικάζοντας παράλληλα τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις και καλώντας το Ισραήλ να αποσύρει τις κατοχικές δυνάμεις από το λιβανικό έδαφος. Όσον αφορά τη Συρία, επαναβεβαίωσαν τη δέσμευση για την κυριαρχία της και ζήτησαν πολιτική διαδικασία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Η διακήρυξη τόνισε την αρχή των «αφρικανικών λύσεων για τα αφρικανικά προβλήματα» ως βάση για την επίλυση των συγκρούσεων στην αφρικανική ήπειρο, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της Αφρικανικής Ένωσης στις ειρηνευτικές προσπάθειες.
Καθώς το 2025 σηματοδοτεί την 80ή επέτειο των Ηνωμένων Εθνών, οι υπουργοί των BRICS ζήτησαν μια συνολική μεταρρύθμιση των οργάνων του ΟΗΕ, ιδίως του Συμβουλίου Ασφαλείας, ώστε να γίνουν «πιο δημοκρατικά, αντιπροσωπευτικά, αποτελεσματικά και αποδοτικά», με μεγαλύτερη εκπροσώπηση των αναπτυσσόμενων χωρών.
Οι υπουργοί πήραν επίσης ισχυρές θέσεις για περιβαλλοντικά και τεχνολογικά ζητήματα, απορρίπτοντας «μονομερή, τιμωρητικά και μεροληπτικά μέτρα», όπως οι μηχανισμοί προσαρμογής των συνόρων στον άνθρακα (CBAM) που επιβάλλονται με περιβαλλοντικά προσχήματα. Εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην πρόταση για τη δημιουργία ενός εργαστηρίου BRICS για το εμπόριο, την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη ανάπτυξη και εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την πρόοδο στην εφαρμογή του μνημονίου συμφωνίας της εταιρικής σχέσης BRICS για την αγορά άνθρακα του 2024.
Όσον αφορά τη βιοποικιλότητα, η διακήρυξη επαναβεβαίωσε τη δέσμευση για το Παγκόσμιο Πλαίσιο Βιοποικιλότητας του Κουνμίνγκ-Μοντρεάλ και αναγνώρισε τη συμβολή της Κίνας στο Ταμείο Βιοποικιλότητας του Κουνμίνγκ. Οι υπουργοί αναγνώρισαν ότι η ερημοποίηση και η υποβάθμιση της γης αποτελούν σοβαρές προκλήσεις που απαιτούν διεθνή συνεργασία και ανταλλαγή πόρων.
Στη διακήρυξη τονίζεται ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι «θεμελιώδης για την προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς», τονίζοντας ότι η διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να μετριάσει τους κινδύνους και να αντιμετωπίσει τις ανάγκες όλων των χωρών, ιδίως εκείνων του παγκόσμιου Νότου.
Οι υπουργοί ζήτησαν να ενισχυθεί η διεθνής διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης μέσω του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και εξέφρασαν ενδιαφέρον για τη συνεργασία των BRICS προκειμένου να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να οικοδομήσουν ικανότητες τεχνητής νοημοσύνης.
Όσον αφορά την υγεία, οι υπουργοί επιβεβαίωσαν ότι η παγκόσμια αρχιτεκτονική της υγείας πρέπει να είναι «ανοικτή, χωρίς αποκλεισμούς, επιστημονικά τεκμηριωμένη και αποπολιτικοποιημένη», ενώ υπογράμμισαν τον ηγετικό ρόλο του ΠΟΥ. Εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σχετικά με τη συμφωνία του ΠΟΥ για την πανδημία.
Η διακήρυξη ολοκληρώθηκε με την επιβεβαίωση της δέσμευσης για την ενίσχυση των BRICS μέσω των συνεχιζόμενων συζητήσεων για τη θεσμική ανάπτυξη και με την υποστήριξη της συμμετοχής των χωρών εταίρων σύμφωνα με τους τρόπους που εγκρίθηκαν στη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Καζάν της Ρωσίας.
Οι υπουργοί εξέφρασαν την πλήρη υποστήριξή τους στη βραζιλιάνικη προεδρία των BRICS το 2025, υπό το σύνθημα «Ενίσχυση της συνεργασίας του Παγκόσμιου Νότου για μια πιο περιεκτική και βιώσιμη διακυβέρνηση», και αναναίωσαν το ραντεβού για την επικείμενη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των BRICS στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, την οποία θα φιλοξενήσει η Ινδία ως προεδρία των BRICS το 2026.
