Πηγή: Cubadebate
Του Juan
Marrero
Δύο θάνατοι, αυτός του Χόρχε Ρικάρντο
Μασέτι, που συνέβη πριν μισό αιώνα, και
αυτός του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, την
Πέμπτη 17 Απριλίου αυτού του έτους,
ανακινούν αναμνήσεις και με υποχρεώνουν
να πάρω την πένα. Είναι σκληρές απώλειες,
και τις νιώθουμε το ίδιο, αν και έχουν
συμβεί σε σκηνικά, χρόνους και με τρόπους
διαφορετικούς.
Και τους δύο τους
γνώρισα τις μέρες της ίδρυσης του
πρακτορείου Prensa Latina, πριν
55 χρόνια. Και αν τους θυμάμαι μαζι σήμερα
είναι γιατί αυτός ο αργεντινός, συγγραφέας
και αντάρτης, και αυτός ο κολομβιανός,
δημοσιογράφος και συγγραφέας που πήρε
το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ήταν πιστοί ο
ένας στον άλλο, και γιατί και οι δύο ήταν
πιστοί στον Φιντέλ Κάστρο και στην
Κουβανική Επανάσταση.
Ο διευθυντής-ιδρυτής της Prensa
Latina δεν
πέθανε ακριβώς όπως το είχε
φανταστεί και όπως το άφησε γραμμένο
σε μια από τις σημειώσεις του, που άφηνε συχνά σε κάποια από τα σημειωματάρια
του. Εκεί έγραψε:
Στο νεκροτομείο θα με σκίσουν λίγο και μετά θα ταξιδέψω πάνω σ' ένα μαύρο αμάξι μέχρι το νεκροταφείο. Θα μου ρίξουν μερικές φτιαριές χώμα και δε θα δω άλλο. Θα αρχίσω να ξεραίνομαι καθώς τα ξύλα θα υγραίνονται. Και τότε θα έρθουν τα σκουλήκια, θα πέσει το στόμα μου και θα καταπιούν τη γλώσσα μου. Και δε θα μπορώ πια να φωνάξω. Λίγο λίγο, θα σταματήσω να υπάρχω. Δε θα νιώσω στο στήθος μου καμιά καταπίεση ούτε θα βουίζουν τα αυτιά ούτε θα με πονάνε τα άκαμπτα πόδια. Ίσως κάνα δυό λαίμαργα έντομα να διασκεδάζουν στα μυαλά μου και να καταπιούν τις τελευταίες μου σκέψεις... Θα φτάσει η στιγμή της ηρεμίας. Θα γίνω άδειος. Άδειος. Και τελικά δεν θα υπάρχω. Θα έχω ανακατευτεί με τη γη. Και όταν αναγεννηθώ σε λουλούδι ή σε σπόρο ή φτάσω στο ύψος ενός κλαδιού, δε θα φοβηθώ τον άνθρωπο που θα με πλησιάσει, γιατί δε θα είμαι εγώ. Θα είμαι λουλούδι ή στάχυ ή κλαδί...
 |
| Γκάμπο (αριστερά) - Μασέτι (δεξιά) στο αεροδρόμιο |
Πενήντα χρόνια έχουν περάσει
από το θάνατο του Μασέτι και δεν έχει
γίνει εφικτό να καθοριστούν οι συνθήκες
του. Είναι μόνο γνωστό ότι εξαφανίστηκε
στη ζούγκλα, εν μέσω μιας επιχείρησης
του αργεντινού στρατού εναντίον της
αντάρτικης ομάδας του που προσπαθούσε
να σταθεροποιηθεί στο βορρά της
Αργεντινής, ως μέρος της στρατηγικής
του Τσε Γκεβάρα για να απελευθερώσει
την πατρίδα του και τη Λατινική Αμερική
από τα δεινά της αποικιοκρατίας, της
νεοαποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού.
Τα τελευταία χρόνια τα λείψανα του
Μασέτι αναζητώνται στη ζούγκλα της
Σάλτα, αλλά τίποτα δεν έχει βρεθεί. Ίσως
γιατί, αληθινά, έγινε λουλούδι ή στάχυ
ή κλαδί;
Ο Ροδόλφο Ουώλς [1], άλλος ιδρυτής
της Prensa Latina,
και επίσης πιστός στον
Μασέτι, και ο οποίος δολοφονήθηκε στην
Αργεντινή από τις στρατιωτικές δυνάμεις,
έγραψε για τα γεγονότα στη Σάλτα, στον
πρόλογο μιας έκδοσης του βιβλίου Los
que luchan y los que lloran (Αυτοί που μάχονται κι
αυτοί που κλαίνε):
Η πείνα πολιορκεί τώρα το αντάρτικο: Η περιοχή δεν παρέχει κυνήγι, ούτε καν πουλιά. Ο αντάρτης Αντόνιο πεθαίνει γκρεμισμένος. Στις 18 Ιουλίου αιφνιδιάζεται μια νέα ομάδα. Μέρες μετά, σε μια συγκεχυμένη σύγκρουση με τη χωροφυλακή καταλήγουν νεκροί ο Ερμές (Ερμές Πένια, κουβανός) και ο Χόρχε. Ο Ντιέγκο, ο Σέσαρ και ο Μάρκος πεθαίνουν από την πείνα. Οι διασκορπισμένοι πέφτουν σε ομάδες των δύο ή τριών. Ο Μασέτι δεν φαίνεται πουθενά. Έχει διαλυθεί στη ζούγκλα, στη βροχή, στο χρόνο. Σε κάποιον άγνωστο τόπο το πτώμα του Κομαντάντε Σεγούντο κραδαίνει σκουριασμένο τουφέκι. Πέθανε 35 χρονών...
Ο Γκάμπο έζησε 87 χρόνια, και
μεταξύ άλλων μπόρεσε να γιορτάσει τα
τελευταία του γενέθλια στο Μεξικό που
τον δέχτηκε σαν ένα ακόμα παιδί του επί
σχεδόν μισό αιώνα. Πέθανε εξαιτίας μιας
αναπνευστικής και ουρολογικής λοίμωξης.
Και επιμένω ότι μετά το 1964 ήταν
τόσο πιστός στον Μασέτι όσο ήταν και
πριν όταν συμμετείχε στην προώθηση του
σχεδίου του πρακτορείου Prensa
Latina για
να δώσει οξυγόνο στον κόσμο με αλήθειες
και όχι ψέματα, διαστρεβλώσεις και
χειραγωγήσεις των πρακτορείων και μέσων
στην υπηρεσία των ηγεμονικών δυνάμεων,
ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών. Κάθε
φορά που ο Γκάμπο ερχόταν στην Κούβα,
και κάθε φορά που του ήταν δυνατό,
επικοινωνούσε με την Κοντσίτα Ντιμουά,
χήρα του Μασέτι (πεθαμένη πια), και είχε
ευχάριστες συναντήσεις με ορισμένους
από τους ιδρυτές του πρακτορείου και
άλλες μορφές της κουβανικής δημοσιογραφίας.
Κεντρικά θέματα αυτών των συναντήσεων:
η δημοσιογραφία στην Κούβα και, ασφαλώς,
ο σημαντικός ρόλος της Prensa
Latina, που
προσεχώς στις 16 Ιουνίου συμπληρώνει 55
χρόνια ζωής, αν και οι δυνάμεις της
αυτοκρατορίας της έδιναν το πολύ ένα
μήνα ζωής.
Όπως και ο Χοσέ Μαρτί, ο Γκάμπο
ποτέ δεν ξέχασε ότι το λίκνο της φήμης
του ήταν στην άσκηση της δημοσιογραφίας.
Και στις συναντήσεις που αναφέρθηκαν,
στις οποίες συμμετείχαμε, μεταξύ άλλων,
οι Ángel Augier, Gabriel Molina, Ricardo Sáenz, Joaquín Oramas,
Marta Rojas και ο συγγραφέας αυτού του
κειμένου, συνεισέφερε ιδέες σχετικά με
το πώς να προχωρήσουμε έτσι ώστε ο τύπος
στην Κούβα να ανεβάσει την ποιότητά
του. Ήταν καλός κριτής, αλλά πολλές φορές
δεν του έλειπαν λόγοι. Πρότεινε, μεταξύ
άλλων, ένα σχέδιο για να φτιάξουμε μια
διαφορετική Granma
με την ίδια ενημερωτική
ατζέντα. “Πρέπει μόνο – έλεγε – να
τροποποιήσουμε τίτλους, στυλ σύνταξης
και ανάπτυξης και τοποθέτηση του υλικού.
Μόνο με αυτό τον τρόπο θα κάναμε μια
καλύτερη εφημερίδα”.
 |
| Βετεράνοι δημοσιογράφοι του πρακτορείου Prensa Latina. Διακρίνεται τρίτη από αριστερά η χήρα του Μασέτι, Κοντσίτα Ντιμουά, και δίπλα της ο Γκάμπο. |
Σε
εκείνες τις συναντήσεις, που μπορούμε
να τις χαρακτηρίσουμε οικογενειακές,
το δημοσιογραφικό παράδειγμα του Μασέτι
δεν σταμάτησε ποτέ να είναι παρόν.
Θυμόμασταν το κατόρθωμά του να πάρει
συνεντεύξεις από τον Φιντέλ και τον Τσε
στη Σιέρρα, την απόλυτη αφοσίωσή του
στην οργάνωση της Prensa
Latina,
το
θάρρος του ως ρεπόρτερ κατά την έκρηξη
του πλοίου La
Coubre
στο
λιμάνι της Αβάνας, στον Κόλπο των Χοίρων
ή στο Εσκαμπράι... και επίσης, αυτό που
έκανε μετά, στην Αλγερία και στη Σάλτα,
όταν άφησε κάτω μαγνητόφωνο, φωτογραφική
μηχανή και στυλό, και πήρε ένα τουφέκι...
Και θυμόμασταν ότι αυτό σκεφτόταν να
το κάνει όταν ήταν στη Σιέρρα και είδε
μια σφαγή της δικτατορίας του Μπατίστα
εναντίον αθώων χωρικών, και αναρωτήθηκε:
Τι κάνω εγώ εδώ με αυτά τα εργαλεία
δουλειάς αντί να πάρω στα χέρια μου ένα
πολυβόλο;
Ο
Γκάμπο και ο Μασέτι, τελικά, αξίζουν
τιμής γιατί αγωνίστηκαν για μια καλή
δημοσιογραφία και για έναν κόσμο δίκαιο
και καλύτερο. Ο σεβασμός μας και για
τους δύο αυτό τον Απρίλη, που επίσης θα
τον λαμπραίνει πάντα η νίκη της Ακτής
Χιρόν, η οποία επέτρεψε στους λαούς
της Αμερικής να γίνουν λίγο πιο ελεύθεροι
και ανεξάρτητοι.
 |
| Ο Γκάμπο στην αίθουσα σύνταξη της Prensa Latina |
[1] Rodolfo Walsh
(1927-1977). Αριστερός αργεντινός
δημοσιογράφος και συγγραφέας. Απήχθη
και δολοφονήθηκε από τη χούντα του
Βιντέλα.