 |
| Efraín Ríos Montt |
Πηγές: Cubadebate, DiagonalPeriodico.net
Μετά την ιστορική καταδίκη του πρώην δικτάτορα της Γουατεμάλας Εφρέν Ρίος Μοντ σε 80 χρόνια φυλακή στις 10 Μάη, για τη γενοκτονία 1.771 ιθαγενών Ιξίλ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, το Ανώτατο Δικαστήριο έκανε δεκτά 12 μέτρα αποκατάστασης των θυμάτων που ζήτησαν οι κατήγοροι. Τα μέτρα αυτά δεν είναι οικονομικής αλλά ηθικής φύσεως, με βασικό σκοπό να τιμήσουν την ιστορική μνήμη και να αποτρέψουν την επανάληψη μιας τέτοιας τραγωδίας στο μέλλον.
Συνοπτικά, τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν να ζητήσει το κράτος επίσημα συγγνώμη από το λαό των Ιξίλ, γενικότερα και ειδικότερα από τις γυναίκες Ιξίλ που έπεσαν θύματα σεξουαλικής βίας, να ανακηρυχτεί η 23η Μαρτίου Εθνική Ημέρα κατά της Γενοκτονίας, να ανεγερθεί πολιτιστικό κέντρο υπέρ της ιστορικής μνήμης, να εισαχθεί το μάθημα Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου στα εκπαιδευτικά προγράμματα, να κατασκευαστούν μνημεία για τα θύματα σε καθεμία από τις περιοχές του "Τριγώνου Ιξίλ" (Τσαχούλ, Κοτσάλ και Νεμπάχ), να ενθαρρυνθεί η ιστορική έρευνα πάνω στους ιθαγενείς πληθυσμούς και στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, να δημιουργηθεί μουσείο για την πολιτιστική ταυτότητα των ιθαγενών και να αφιερώσει η κρατική τηλεόραση προγράμματα σχετικά με τη δίκη των δύο πρώην στρατιωτικών.
Αν και το δικαστήριο αθώωσε τον δεύτερο κατηγορούμενο, πρώην αρχηγό της υπηρεσίας αντικατασκοπίας, στρατηγό Μαουρίσιο Ροντρίγκες, άνοιξε το δρόμο για να εξεταστούν οι ευθύνες και άλλων στελεχών του στρατού εκείνης της εποχής. Αναμεσά τους ξεχωρίσει ο σημερινός πρόεδρος της χώρας, Ότο Πέρες Μολίνα, ο οποίος την περίοδο που έγιναν τα εγκλήματα (1982-1983) ήταν στρατιωτικός διοικητής στην επίμαχη περιοχή. Επισήμως ο πρόεδρος Μολίνα έχει αρνηθεί κάθε ευθύνη, και σχολίασε κατόπιν της δικαστικής απόφασης ότι "Η Γουατεμάλα προχωράει μπροστά σχετικά με τις δημοκρατικές αξίες". Ωστόσο, σύμφωνα με μαρτυρίες είχε τουλάχιστο "ενεργό" ρόλο στα γεγονότα, ενώ αρχειακό υλικό (βίντεο) τον δείχνει να επιθεωρεί τα πτώματα και να εξηγεί τη σημασία των δολοφονιών.
Η καταδίκη του Μοντ είναι η πρώτη αρχηγού κράτους για γεγοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Λατινική Αμερική. Το 2006 είχε καταδικαστεί για γενοκτονία ο υπεύθυνος των κέντρων εξόντωσης κατά τη διάρκεια της χούντας της Αργεντινής, Μιγέλ Ετσεκόλατς, ο οποίος όμως δεν ήταν αρχηγός κράτος. Το 2009 καταδικάστηκε ο πρώην δικτάτορας του Περού Αλμπέρτο Φουχιμόρι σε 25 χρόνια κάθειρξη για παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, όχι όμως γα γενοκτονία. Μια προηγούμενη σημαντική καταδίκη στη Γουατεμάλα ήταν τεσσάρων στρατιωτικών το 2011, σε 6.060 χρόνια φυλακή ο καθένας, για το βασανισμό και τη δολοφονία 201 χωρικών στο χωριό Ντος Έρες.
Συνολικά, σύμφωνα με το πόρισμα της Επιστροπής Ιστορικής Διαλεύκανσης, ο διάρκειας 36 ετών εμφύλιος (1960-1996) άφησε πίσω του 200.000 νεκρούς - μόνο το 10% από αυτούς στα πεδία των μαχών - 40.000 εξαφανισμένους και 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες. Το 83% των θυμάτων ήταν ιθαγενείς Μάγια και για το 93% των συνολικών θυμάτων ήταν υπεύθυνος ο στρατός. Το πρελούδιο αυτού του πολέμου ήταν το ενορχηστρωμένο από τη CIA πραξικόπημα κατά του εκλεγμένου προέδρου Χάκομπο Αρμπενς το 1954, ο οποίος είχε εξαγγείλει αγροτική μεταρρύθμιση που έπληγε τα συμφέροντα της πανίσχυρης τότε United Fruit Company (μετέπειτα Chiquita Banana).