Φερνάντο Μαρτίνες Ερέδια
Αυτό το κείμενο του Φερνάντο Μαρτίνες Ερέδια συμπεριλήφθηκε σε ένα φυλλάδιο που διένειμε, ως θεωρητική συνεισφορά, η αντιπροσωπεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας στη 23η Συνάντηση του Φόρουμ του Σάο Πάολο, που συγκλήθηκε στη Μανάγκουα, από τις 15 έως 17 Ιουλίου του 2017.
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ
Κάποιος με καλή μνήμη και καθόλου ευκολόπιστος, θα αναρωτιόταν αμέσως πως ήταν δυνατόν στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα του περασμένου αιώνα, να μην συμβεί στην περιοχή το ίδιο που συνέβη στις αρχές αυτού του αιώνα, σε σχέση με τις νικηφόρες εκλογικές μάχες, τις σωστές κοινωνικές πολιτικές και την μεγαλύτερη αυτονομία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με ορίζοντα την ενοποίηση. Διότι σε εκείνη τη φάση ανέβηκαν επίσης πολύ οι τιμές των πρώτων υλών και, επιπλέον, σε μεγάλο μέρος της περιοχής βιώσαμε μεγάλη λίγο-πολύ ανάπτυξη του βιομηχανικού τομέα, με εκείνες τις όλο ευφορία εκ νέου μετακινήσεις του μεγάλου κεφαλαίου στην αναζήτηση μεγιστοποίησης των κερδών, που δυσαρεστούν τόσο πολύ σήμερα τον Ντόναλντ Τραμπ.
Αυτό που συνέβη όμως τότε, ήταν εντελώς διαφορετικό: δικτατορίες, καταστολή που έφτασε μέχρι και τη γενοκτονία, συντηρητικοποίηση των κοινωνιών και άλλα κακά, που δεν πρέπει να τα ξεχνάμε. Συνεπώς, πρέπει να καταλήξουμε ότι δεν είναι αλήθεια πως σε συγκεκριμένες οικονομικές καταστάσεις τους αντιστοιχούν αναγκαστικά συγκεκριμένα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα και όχι κάποια άλλα.
Σε αυτή την περίπτωση βρισκόμαστε μπροστά σε μια από τις βασικές παραμορφώσεις και αφαιρετισμούς που έχει υποστεί η επαναστατική σκέψη, ίσως την πιο εκτεταμένη και επίμονη όλων: αυτή του να αποδίδεις μια υποτιθέμενη «οικονομική» αιτία σε κάθε κοινωνική διαδικασία. Πίσω από τη φαινομενική λογική της, βρίσκεται μια πραγματιστική αντίληψη της πνευματικής ζωής και των κοινωνικών ιδεών που γέννησε η νίκη του καπιταλισμού, η οποία είναι αποδεκτή από εκείνους που επιδιώκουν να αντιταχθούν στο σύστημα, χωρίς να έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από τη φυλακή της κουλτούρας του και την συνακόλουθη ανικανότητα να κατανοήσουν, ότι οι άνθρωποι είναι οι πρωταγωνιστές όλων των κοινωνικών γεγονότων.
Τρεις διαδικασίες που έλαβαν χώρα μέσα στις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες είχαν μεγάλο αντίκτυπο και συνέπειες μεγάλης διάρκειας για την ήπειρό μας. Κατ’ αρχήν, το ηχηρό τέλος του συστήματος που αποκαλούσαν υπαρκτό σοσιαλισμό και τους πολιτικούς δορυφόρους του στον κόσμο, με τόσο αρνητικές συνέπειες σε πολυάριθμα πεδία. Έπειτα, η απουσία πιθανότητας για την πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη επίτευξης αυτόνομης οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας, χωρίς απαραίτητα να βγει από το καπιταλιστικό σύστημα. Η τρομερή πραγματικότητα ήταν τελικά η συνέχιση καθεστώτων εκμετάλλευσης, καταδυνάστευσης και νεοαποικιοκρατίας, χωρίς να είναι δυνατόν να ξεδιπλωθούν εθνικές οικονομίες αυτόνομες και ικανές να αναπτυχθούν προς όφελος της πλήρους εργασίας, μεγαλύτερης παραγωγής και παραγωγικότητας, επαρκών κοινωνικών υπηρεσιών για όλους και έναν δικό τους (εθνικό) πλούτο για ανακατανομή. Η τρίτη διαδικασία ήταν αυτή της ολοκλήρωσης της κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών πάνω σχεδόν σε όλη την ήπειρό μας. Ο καπιταλισμός στην Λατινική Αμερική διένυσε μια μακρά πορεία νεοαποικιοκρατικής εξέλιξης, υπερτονισμένη από την ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου άφησε πίσω της ακόμα περισσότερη αδυναμία και υποτέλεια.
Τα μαθήματα που μας προσφέρουν αυτές οι τρεις διαδικασίες είναι ξεκάθαρα και γενικά πολύτιμα.
Πρώτον, όλα τα επιτεύγματα των κοινωνιών είναι αναστρέψιμα, ακόμα και αυτά που διακηρύσσονταν ως αιώνια. Είναι σημαντικό και απαραίτητο να γνωρίζουμε τι είναι πραγματικά σοσιαλισμός και τι δεν είναι. Πρέπει να κατανοήσουμε και να οργανώσουμε τον αγώνα για το σοσιαλισμό, με αφετηρία την πολυπλοκότητα των καταστάσεων, τις δυσκολίες και τις πραγματικές ανεπάρκειες, χωρίς να κάνουμε παραχωρήσεις, θεωρώντας τες ως απελευθερωτικές διαδικασίες και διαδικασίες δημιουργίας πολιτισμού, οι οποίες σε μια πορεία ενοποιούνται.
Δεύτερον, ο καπιταλισμός είναι ένα παγκόσμιο σύστημα, που σήμερα είναι υπερσυγκεντρωτικό, χρηματιστηριακό, παρασιτικό και ληστρικό, που μπορεί να υπάρχει μόνο αν συνεχίσει να είναι τέτοιο και εξαιτίας αυτού δεν πρόκειται να αλλάξει. Οι κυρίαρχες τάξεις της πλειοψηφίας των χωρών χρειάζονται να υποταχθούν και να γίνουν συνένοχοι των ιμπεριαλιστικών κέντρων, διότι δεν υπάρχει χώρος, ούτε έχουν αρκετή ισχύ, για να επιδιώξουν την αυτονομία τους. Η συνειδητή και οργανωμένη δράση του λαού, καθοδηγούμενη από απελευθερωτικά προγράμματα, είναι η μοναδική επαρκής και αποτελεσματική δύναμη για να αλλάξει την κατάσταση. Για την πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη, θα είναι η σοσιαλιστική εξουσία και διαδικασία η απαραίτητη προϋπόθεση για να θέσουν το θέμα της ανάπτυξης και όχι η ανάπτυξη ως προϋπόθεση για να τεθεί το θέμα του σοσιαλισμού, όπως είπε ο Φιντέλ το 1969.
Τρίτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν θύμα αυτήν την ήπειρο τόσο με την ισχύ τους, όσο και με τις αδυναμίες τους, ως ένα επιβαλλόμενο σημείο καθορισμού ενάντια στην αυτονομία των Κρατών, την υγιή ανάπτυξη των εθνικών οικονομιών και τις προσπάθειες απελευθέρωσης των λαών. Η εκμετάλλευση και η κυριαρχία πάνω στην Λατινική Αμερική είναι μια αναγκαία πλευρά του ιμπεριαλιστικού συστήματός τους και πάντα ενεργεί για να εμποδίσει την αλλαγή αυτής της κατάστασης. Επομένως, είναι απαραίτητο ο αντιμπεριαλισμός να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος όλης της πολιτικής του λαϊκού στρατοπέδου και όλων των κοινωνικών διαδικασιών αλλαγής.
 |
| Αβάνα, Γενάρης 2016 Ο Φερνάντο Μαρτίνες συντονίζει το ελληνικό πάνελ στη Διεθνή Διάσκεψη "Χοσέ Μαρτί" |
Αυτή η επίθεση δεν τελείωσε, αλλά σταθεροποιήθηκε ως μια συστηματική δραστηριότητα, και συνεχίζει έως και σήμερα. Και μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο είναι που σε συγκεκριμένο αριθμό χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, που αποτελεί την περιοχή του κόσμου με τη μεγαλύτερη δυναμική αντιθέσεων οι οποίες μπορούν να μετατραπούν σε δράσεις ενάντια στο σύστημα, όπου μαχητικά λαϊκά κινήματα και εκλογικές νίκες γέννησαν πολύ σημαντικές αλλαγές στη γενική κατάσταση, προς όφελος ευρέων τμημάτων του πληθυσμού και προς όφελος της ικανότητας ανεξάρτητης δράσης ενός μέρους των Κρατών.
Οι θεσμοί και οι πολιτικοί κανόνες που ίσχυαν στην κοινωνία δεν παραβιάστηκαν για την άνοδο και τη διατήρηση στην κυβέρνηση, αλλά μέσα σε αυτή την τάξη πραγμάτων κατορθώθηκαν πραγματικά επιτεύγματα που τα συνθέτω σε έξι σημεία: κοινωνικές πολιτικές που ευνοούν ευρεία τμήματα που είχαν ανάγκη· άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών πολύ πιο πλατιά και βελτιωμένη· πολύ θετικές αλλαγές στους θεσμούς σε κάποιες από αυτές τις χώρες· μια αξιοσημείωτη θέση αυτονομίας στη διεθνή πρακτική· περισσότερες διμερείς σχέσεις μεταξύ των χωρών της Λατινικής Αμερικής· και πρόοδος στις σχέσεις και τους συντονισμούς των χωρών της περιοχής, κάτω από την επίκληση της αναγκαιότητας για μια ενοποίηση στην ήπειρο.
Δεν θα σταθώ σε αυτές τις νέες πραγματικότητες που ενθάρρυναν πολλές δράσεις και γέννησαν ελπίδες για πιο βαθιές αλλαγές, αλλά και ανάκτησαν την ιδέα του σοσιαλισμού ως ορίζοντα προς κατάκτηση, λίγα χρόνια μετά από εκείνη την ευρωπαϊκή κατάρρευση που ο καπιταλισμός επεδίωξε να γίνει οριστική σε παγκόσμια κλίμακα.
Όμως ναι, θέλω να δώσω έμφαση σε δυο ζητήματα που ο στρατευμένος κοινωνικά και πολιτικά οφείλει να αναλύει, να γνωρίζει και να χειρίζεται στην πρακτική του. Πρώτον, κάθε χώρα έχει χαρακτηριστικά, δυσκολίες, συσσωρευμένα ιστορικά γεγονότα και εξαρτοποιήσεις, που είναι ειδικά δικά της και παίζουν αποφασιστικό ρόλο, ταυτόχρονα με την ύπαρξη στοιχείων και κοινών αναγκών με την περιοχή, όπου μπορούν να αποτελέσουν πηγή αύξησης της δύναμης και της δυναμικής της κάθε χώρας, εάν είμαστε ικανοί να αναπτύξουμε τη συνεργασία και τον διεθνισμό. Δεύτερον, οι εγκαθιδρυμένες εξουσίες σε αυτές τις χώρες, αντιμετωπίζουν τεράστιους περιορισμούς, διότι έχουν πολύ μικρό έλεγχο της οικονομικής δραστηριότητας και υπόκεινται στην επιθετικότητα ενός μέρους των ίδιων των εξουσιών του Κράτους και των μέσων επικοινωνίας.
Συνεχίζεται
