Εχοντας μόλις ξεπεράσει μια σειρά από τρικλοποδιές που του έβαλαν οι αντίπαλοί του πριν καν αναλάβει την προεδρία της Γουατεμάλας, ο Μπερνάρντο Αρέβαλο ξεκινάει μια θητεία που προδιαγράφεται δύσκολη, με διακηρυγμένο στόχο την πάταξη του αυταρχισμού.
Έπειτα από μήνες αβεβαιότητας και ύστερα από μια πρωτοφανή προσπάθεια του Κογκρέσου να ματαιωθεί η ορκωμοσία του, ο Μπερνάρντο Αρέβαλο ανέλαβε την προεδρία της Γουατεμάλας, υποσχόμενος «Ποτέ πια αυταρχισμός».
Αλλά οι μηχανορραφίες που έγιναν ακόμη και την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του δείχνουν τις δυσκολίες που τον περιμένουν για να αντιμετωπίσει την αντιδημοκρατική άλωση των θεσμών, τη διαφθορά και τη διαπλοκή του ναρκοκράτους που έχει καταντήσει η πατρίδα του.
Ο Αρέβαλο, που τον Αύγουστο αναδείχθηκε καθαρός νικητής των προεδρικών εκλογών με 58%, έλαβε τελικά την προεδρική κορδέλα έπειτα από μια θυελλώδη κοινοβουλευτική συνεδρίαση. Θα ήταν μια τυπική διαδικασία ορκωμοσίας των νέων βουλευτών και εκλογής των προεδρείων, που όφειλε να τελειώσει άμεσα ώστε, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, να ορκιστεί ο νέος πρόεδρος στις 4:00 το απόγευμα της 14ης Ιανουαρίου. Αλλά παρατάθηκε επί σχεδόν 12 ώρες με ενστάσεις για το αν θα έπρεπε να ορκιστούν κάποιοι βουλευτές και με την πλειοψηφία του σώματος να αρνείται στους βουλευτές του Semilla να σχηματίσουν κοινοβουλευτική ομάδα, κηρύσσοντάς τους ανεξάρτητους.
Μια σαθρή διαδικασία που ανάγκασε το Συνταγματικό Δικαστήριο να παρέμβει ώστε να πράξουν οι βουλευτές το καθήκον τους και προκάλεσε διαμαρτυρίες και προειδοποιήσεις εκ μέρους των αρχηγών κρατών και επικεφαλής διεθνών οργανισμών που παρέμεναν στη χώρα περιμένοντας την ορκωμοσία του 65χρονου κοινωνιολόγου και πρώην διπλωμάτη. Τις κρίσιμες εκείνες ώρες με πρωτοβουλία της Κόστα Ρίκα έγινε συνάντηση υπουργών Εξωτερικών. Η αμερικανική πρεσβεία έστειλε ένα αυστηρό μήνυμα. Ολες οι παρευρισκόμενες διεθνείς αντιπροσωπείες υπέγραψαν ντοκουμέντο εκφράζοντας τη στήριξή τους στον εκλεγμένο πρόεδρο Αρέβαλο και στη δημοκρατία στη Γουατεμάλα. Ο δε ύπατος εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ προειδοποίησε πως θα ζητήσει από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να υιοθετήσουν κυρώσεις ενάντια σε κάθε μέλος του Κογκρέσου που θα παρεμποδίσει τη μεταβίβαση της εξουσίας.
Τελικά, ξημερώματα Δευτέρας ο Αρέβαλο ορκίστηκε πρόεδρος υπό τους ήχους της Ανοιξης του Αντόνιο Βιβάλντι: υπόμνηση της προεκλογικής του υπόσχεσης για την «άφιξη μιας νέας άνοιξης» στη χώρα. «Σήμερα, ως έθνος, γράφουμε Ιστορία. Για να ανταποκριθούμε σε αυτό το κάλεσμα έχουμε ένα σχέδιο. Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη και η κοινωνική δικαιοσύνη δεν μπορεί να επικρατήσει χωρίς δημοκρατία», δήλωσε στην πρώτη του ομιλία ως πρόεδρος. Τονίζοντας τον σημαντικό ρόλο της διεθνούς κοινότητας αλλά και των ιθαγενικών εθνοτήτων (42% των 17 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας) που συνέβαλαν καταλυτικά στην προάσπιση της δημοκρατίας με τις κινητοποιήσεις τους επί 105 ημέρες μπροστά από την έδρα της Γενικής Εισαγγελίας.
Το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που επιχειρήθηκε είναι χαρακτηριστικό των σχεδίων που απεργάζονται οι ακροδεξιοί και οι άλλοι συντηρητικοί συνοδοιπόροι τους, έλεγε στην Página12 η Ντολόρες Γκαντούλφο, διευθύντρια του Εκλογικού Παρατηρητηρίου της COPPPAL (Μόνιμη Διάσκεψη των Πολιτικών Κομμάτων της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής). «Αυτό που επιχειρεί η απερχόμενη κυβέρνηση, όπως και όλη αυτή η μακρά διαδικασία δικαστικών διώξεων, είναι να προχωρήσουν σε ένα μοντέλο παρόμοιο με του Περού, όπου το Κογκρέσο να ορίζει, για παράδειγμα, τις προτεραιότητες της δικαστικής εξουσίας. Να συνεχίσει μέσα από το Κογκρέσο να έχει τον έλεγχο του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος που τόσα χρόνια στηρίζει».
Ψυχροπολεμικές πρακτικές
Οι καιροί μοιάζει να άλλαξαν, αλλά οι αναχρονισμοί συνεχίζονται, γράφει ο Γουατεμαλέζος κοινωνιολόγος και αρθρογράφος Βάκλακ Μάσεκ Σάντσες στην El País. «O Μπερνάρντο Αρέβαλο θα συνεχίσει να βρίσκεται αντιμέτωπος με τις αντιδημοκρατικές δυνάμεις, απομεινάρια της αντεπανάστασης που έγινε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου». Ο πατέρας του, o πρώτος ελεύθερα εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας, Χουάν Χοσέ Αρέβαλο, στους 72 μήνες της προοδευτικής διακυβέρνησής του (1945-1951) αντιμετώπισε 29 απόπειρες πραξικοπήματος, ενώ ο διάδοχός του Χακόμπο Αρμπενς ανατράπηκε με στρατιωτικό πραξικόπημα που οργάνωσε η CIA και χρηματοδότησε η αμερικανική πολυεθνική United Fruit.
Είναι αυτές οι δυνάμεις, με αιχμή του δόρατος τη γενική εισαγγελέα Κονσουέλο Πόρας (που έχει περιληφθεί στη λίστα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με όσους υπονομεύουν τη δημοκρατία), οι οποίες επαναλαμβάνουν ψυχροπολεμικές πρακτικές ώστε να παραμείνει η χώρα στο άρμα τού πιο ακραία διεφθαρμένου και ανελεύθερου πολιτικού και οικονομικού «establishment».
Ο Αρέβαλο έχει καταγγείλει την Πόρας ότι ενορχηστρώνει μαζί με άλλους εισαγγελείς και δικαστικούς μια απόπειρα πραξικοπήματος με τις παρεμβάσεις της για να αποτρέψει να αναλάβει την προεδρία. Ηδη μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών του Ιουνίου που ανέδειξαν τον Αρέβαλο δεύτερο, ζητήθηκε η ακύρωσή τους λόγω «νοθείας». Επειτα κατάργησαν τη νομική υπόσταση του κινήματος Semilla επικαλούμενοι παρατυπίες κατά τη σύστασή του. Η Πόρας έφτασε να ζητήσει τον Νοέμβριο την άρση ασυλίας και τη σύλληψη του εκλεγμένου προέδρου και της αντιπροέδρου Κάριν Ερέρα για «ζημιές» που έγιναν σε κατάληψη δημόσιου πανεπιστήμιου, την οποία στήριξαν. Οπως ζήτησε και τη σύλληψη τεσσάρων μελών του Ανώτατου Εκλογοδικείου για «προβλήματα» στην αγορά ψηφιακού συστήματος μετάδοσης των εκλογών του 2023.
Με δεδομένη την πολεμική που δέχεται από μέρος του δικαστικού σώματος αλλά και από ένα συντηρητικό Κοινοβούλιο όπου το Semilla κατέχει 23 από 160 έδρες, μοιρασμένες σε 17 κόμματα (πολλά από αυτά έτοιμα να προσχωρήσουν στον καλύτερο πλειοδότη), φαντάζει δύσκολο να καταφέρει να εκπληρώσει τις πολλές προσδοκίες ενός πληθυσμού αγανακτισμένου από τη φτώχεια, τον αποκλεισμό, τη λεηλασία των μέσων επιβίωσής του από μια ενδημική διαφθορά που διαχέεται και διαπλέκεται με όλους σχεδόν τους θεσμούς.
Θα φανεί αν θα μπορέσει ο Αρέβαλο να οικοδομήσει μια κυβερνώσα συμμαχία που να του επιτρέψει να εφαρμόσει έστω και μέρος του προγράμματός του. Ο ίδιος πάντως υφαίνει τέτοιες συμμαχίες, εντός και κυρίως εκτός Κοινοβουλίου, λέει η Μέρι Σπεκ, ειδήμων σε θέματα Λατινικής Αμερικής του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Ειρήνη. «Αν και φαντάζει προοδευτικός είναι πολύ μετριοπαθής, πολύ κεντρώος και έχει υπάρξει ιδιαίτερα προσεκτικός στο να καλλιεργήσει σχέσεις και με τον επιχειρηματικό τομέα της Γουατεμάλας και με τους Ρεπουμπλικανούς στις ΗΠΑ». Αυτή η στροφή στον «εξαναγκαστικό πραγματισμό» φαίνεται και στην κυβέρνηση που ανακοίνωσε, προσθέτει ο Μάσεκ Σάντσες, σχολιάζοντας πως «αντί να εκφράζει τον μετριοπαθή προοδευτισμό που επέδειξε στον πρώτο γύρο, οι διορισμοί δείχνουν το μεταρρυθμιστικό Κέντρο που επέλεξε το κίνημα Semilla για τον δεύτερο γύρο».
opy linkοντας μόλις ξεπεράσει μια σειρά από τρικλοποδιές που του έβαλαν οι αντίπαλοί του πριν καν αναλάβει την προεδρία της Γουατεμάλας, ο Μπερνάρντο Αρέβαλο ξεκινάει μια θητεία που προδιαγράφεται δύσκολη, με διακηρυγμένο στόχο την πάταξη του αυταρχισμού.