Των Vijay Prashad και Manuel Bertoldi για το Monthly Review Online
Στις 10 Νοεμβρίου 2019, ο Πρόεδρος Evo Morales Ayma της Βολιβίας ανακοίνωσε την παραίτησή του από την προεδρία. Ο Μοράλες είχε εκλεγεί το 2014 για τρίτη προεδρική θητεία, η οποία θα έπρεπε να είχε διαρκέσει μέχρι τον Ιανουάριο του 2020. Τον Νοέμβριο του 2019, διαμαρτυρίες γύρω από την τέταρτη εκλογική νίκη του τον Οκτώβριο οδήγησαν την αστυνομία και το στρατό να απαιτήσουν από τον Morales να παραιτηθεί. Με κάθε περιγραφή του όρου, επρόκειτο για πραξικόπημα. Δύο μέρες αργότερα, ο Morales εξορίστηκε στο Μεξικό.
Στις 16 Νοεμβρίου, ο Morales είπε στην μεξικανική εφημερίδα La Jornada ότι το πραξικόπημα που τον ανέτρεψε “προετοιμάστηκε” από την αμερικανική πρεσβεία στη Λα Παζ. Ο λόγος για το πραξικόπημα, είπε, ήταν—μεταξύ άλλων—τα σημαντικά αποθέματα λιθίου της Βολιβίας και η άρνηση της κυβέρνησής του να τα παραδώσει στις πολυεθνικές εταιρείες εξόρυξης της Βόρειας Αμερικής. Ο Morales είπε στον Miguel Angel Velázquez της La Jornada ότι φαινόταν η “αμαρτία” του ήταν ότι “εφάρμοζε κοινωνικά προγράμματα για τις ταπεινότερες οικογένειες.”
Το πραξικόπημα δικαιολογήθηκε από την ολιγαρχία της Βολιβίας και την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ως αποκατάσταση της δημοκρατίας. Με τον όρο “δημοκρατία”, οι ολιγάρχες και η κυβέρνηση των ΗΠΑ ενωοούν την διακυβέρνηση από τις ελίτ που παραδίδουν πρόθυμα πόρους σε εταιρείες εξόρυξης με ευνοϊκούς όρους. Δεν εννοούν ότι ο λαός—ο οποίος θα έπρεπε να έχει την κυριαρχία στη ζωή του και τους πόρους του—στην πραγματικότητα να κυβερνά. Γι’ αυτό δεν υπάρχει ανησυχία σε μεγάλα τμήματα της ολιγαρχίας της Βολιβίας και της κυβέρνησης των ΗΠΑ για το ότι η Βολιβία δεν θα έχει εκλεγμένη κυβέρνηση σε τουλάχιστον ένα χρόνο.
H πραξικοπηματική κυβέρνηση παραμένει
Ο Μοράλες αντικαταστάθηκε από την Jeanine Áñez, μια ασλημαντη πολιτικό που βρισκόταν εκτός της συνταγματικής αλυσίδας διαδοχής. Η Áñez είπε ότι δεν θα επιδιώξει εκλογές μετά το τέλος της προσωρινής περιόδου της, αλλά γρήγορα την γύρισε πίσω σε αυτήν την υπόσχεση. αυτή ήταν η πρώτη από τις πολλές υποσχέσεις που θα παραβίαζε. Οι προεδρικές εκλογές ορίστηκαν για τις 3 Μαΐου 2020. Λόγω της ανικανότητας της κυβέρνησής της να ελέγξει τον κορονοϊό, οι εκλογές αναβλήθηκαν μέχρι τις 6 Σεπτεμβρίου 2020.
Η Áñez και ο συνασπισμός της βρίσκονται πολύ πίσω από το Κίνημα για τον Σοσιαλισμό (MAS), το κόμμα του Morales, το ψηφοδέλτιο του οποίου αποτελείται από τον Luis Arce Catacora για πρόεδρο και τον David Choquehuanca Céspedes για αντιπρόεδρο, καθώς και πίσω από το κεντροδεξιό κόμμα της Πολιτικής Κοινότητας του Carlos Mesa (πρώην προέδρου της Βολιβίας που επίσης κατέβηκε εναντίον του στις εκλογές του Οκτωβρίου 2019 και έχασε). Φοβούμενη μια ταπεινωτική απώλεια, η Áñez πίεσε το Ανώτατο Εκλογικό Δικαστήριο (TSE ) να αναβάλει τις εκλογές για τις 18 Οκτωβρίου 2020. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι δεν θα υπάρξει περαιτέρω αναβολή.
Στο TSE ηγείται τώρα ο Salvador Romerο, τον οποίο ο Morales είχε αποφασίσει να μην επαναφέρει όταν έληξε η θητεία του Romero το 2008 λόγω της επικίνδυνα στενής σχέσης του με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Αφού δεν επανήλθε, ο Romero παραπονέθηκε στον Philip Goldberg, τον Αμερικανό πρέσβη στη Βολιβία. Ο Goldberg συνάντησε τον Romero θερμά, αλλά δεν μπόρεσε να αναγκάσει τον Morales να τον επαναφέρει στη θέση του. Παρ’ όλα αυτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν στο Romero ένα ωραίο πόστο: Εργάστηκε στο Tegucigalpa της Ονδούρας, στο Εθνικό Δημοκρατικό Ινστιτούτο. (Το Εθνικό Δημοκρατικό Ινστιτούτο, με έδρα την Ουάσινγκτον, συνδέεται στενά με το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ.)
Ενώ βρισκόταν στην Ονδούρα, ο Romero εξασφάλισε ότι οι βίαιες συνθήκες κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών στην Ονδούρα το 2013 δεν προκάλεσαν κανενός είδους διεθνή καταδίκη, καθώς ο ακροδεξιός Juan Orlando Hernández (ευνοούμενος από την κυβέρνηση των ΗΠΑ) νίκησε την Xiomara Castro της αριστεράς. Ο Romero και άλλοι σαν αυτόν συγκάλυψαν τα βρώμικα κόλπα, όπως η ελαχιστοποίηση της σημασίας της διακοπής ρεύματος, που έφερε τον Hernández μπροστά από την Castro κατά την καταμέτρηση των ψήφων και που οδήγησαν στη νίκη του Hernández. Ο Romero είπε στους New York Times ότι παρά τη “γενική αντίληψη για την απάτη”, οι εκλογές ήταν μια χαρά. Αφού ανέλαβε την εξουσία το Νοέμβριο του 2019, η Áñez—με την υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης—έφερε τον Romero πίσω στη Βολιβία για να ηγηθεί του TSE.
Ρωγμές στην δεξιά
Δεν πάνε είναι καλά στο στρατόπεδο της ακροδεξιάς στη Βολιβία. Η Áñez δεν διοικεί το πεδίο. Ο Carlos Mesa, ο υποψήφιος της κεντροδεξιάς, είναι πρόθυμος να κάνει αυτή την εκλογή μεταξύ του ίδιου και του MAS, με την Áñez να αποχωρεί για να επιτρέψει στις ψήφους της δεξιάς να εδραιωθούν πίσω του. Αλλά δεν είχε τύχη. Η Áñez προτιμούσε να αυτός να παραιτηθεί και εκείνε να παρατείνει την αναμονή για εκλογές όσο εκείνη προηγείται.
Η Áñez ήρθε στην εξουσία λόγω των ταγμάτων εφόδου της άκρας δεξιάς, ομάδων όπως η Αστική Επιτροπή της Σάντα Κρουζ (παραπλανητικό όνομα), η Resistencia Juvenil Cochala και η Unión Juvenil Cruceñista. Η κύρια προσωπικότητα που είχε κινητοποιήσει αυτές τις ομάδες ήταν ο Luis Fernando Camacho, επιχειρηματίας από τη Σάντα Κρουζ με την ψυχή ενός φασίστα κακοποιού. Μετά το πραξικόπημα, ο Branko Marinković, ο οποίος είχε φύγει από τη Βραζιλία μετά από την κατηγορία της ανταρσίας, επέστρεψε στη Βολιβία και προσπάθησε να ανακτήσει τον έλεγχο αυτών των διαφόρων ακροδεξιών πλατφορμών. Η αντιπαλότητα μεταξύ Camacho και Marinković, και η αβεβαιότητα σχετικά με την πιθανότητα ενός δεξιού θριάμβου στις κάλπες, έχουν δέσει τα χέρια των Áñez και Romero. Θα προτιμούσαν να μην έχουν εκλογές (χρησιμοποιώντας τη δικαιολογία της πανδημίας) από εκλογές που θα έφερναν το MAS πίσω στην εξουσία.
Διαμαρτυρίες για τις εκλογές
Μια εβδομάδα οδοφραγμάτων, πορειών και συγκεντρώσεων στις αρχές Αυγούστου έλαβαν χώρα σε όλη τη Βολιβία για να επιμείνουν σε εκλογές. Οι διαδηλώσεις απαιτούσαν την επαναφορά της ημερομηνίας των εκλογών της 6ης Σεπτεμβρίου. Αυτό είναι απίθανο να συμβεί. Ωστόσο, οι διαδηλώσεις έχουν προειδοποιήσει το TSE ότι τυχόν περαιτέρω καθυστέρηση των εκλογών — ή καταφανής παρέμβαση στα εκλογικά αποτελέσματα όταν λάβουν χώρα — είναι πιθανό να οδηγήσει σε δημόσια κατακραυγή.
Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το MAS θα κερδίσει από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Εάν η άκρα δεξιά και η κεντροδεξιά δεν ενωθούν μετά τον πρώτο γύρο, και εάν η αριστερά είναι σε θέση να ενωθεί, τότε το MAS μπορεί να κερδίσει τις εκλογές του δεύτερου γύρου.* Εάν η αριστερά παραμείνει διαιρεμένη, τότε αυτό πρόκειται να παρεμποδίσει τις εκλογικές προοπτικές της MAS.
Στην εξουσία για 14 χρόνια, το MAS μετέφερε μια ατζέντα που είχε εντυπωσιακά οφέλη για τον λαό. Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου, η MAS δεν ήταν σε θέση να ευχαριστήσει κάθε κοινωνικό τομέα, κάθε φορά. Διαιρέσεις στο στρατόπεδο της αριστεράς άνοιξαν όταν ο Morales ήταν στην εξουσία, τόσο που η μεγαλύτερη συνδικαλιστική ομοσπονδία της χώρας (Central Obrera Boliviana ή COB) ζήτησε δημόσια την παραίτηση του Μοράλες.
Ομάδες όπως η COB, η Ponchos Rojos, η Εθνική Συνομοσπονδία Αυτοχθόνων Αγροτισσών και το Σύμφωνο Ενότητας ηγήθηκαν της πρόσφατης διαμαρτυρίας. Kινητοποίησαν τους ανθρώπους πίσω από το αίτημα για άμεση παραίτηση του καθεστώτος Áñez και για άμεσες εκλογές. Η ενότητα μεταξύ αυτών των ομάδων—οι οποίες έχουν διεγείρει τον πυρήνα της Αριστεράς με τις δημόσιες ενέργειές τους—και του MAS δεν έχει ακόμη εδραιωθεί. Αυτές οι διαιρέσεις αποδυναμώνουν την αριστερά καθώς αυτές οι οργανώσεις προχωρούν προς τη συνέχιση των αγώνων και των εκλογών. Εάν η Αριστερά ήταν ενωμένη, η επιστροφή του MAS στην εξουσία θα ήταν σχεδόν εγγυημένη. Το κύριο καθήκον της Αριστεράς είναι να εδραιώσει την ενότητα των λαϊκών δυνάμεων και να προωθήσει τη νέα ηγεσία που ήρθε στην επιφάνεια σε αυτές τις κινητοποιήσεις. Η ενότητα, λένε, είναι το επίκεντρό τους.
Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι στη Βολιβία φοβούνται σειρά από βρώμικα κόλπα—συμπεριλαμβανομένων των διακοπών ρεύματος κατά την καταμέτρηση των ψήφων—θα κλέψουν τις εκλογές από αυτούς. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτό έχει κατά νου ένα πραξικόπημα. Δεν κατάλυσε τη δημοκρατία για να επιτρέψει στη δημοκρατία να το απομακρύνει από το αξίωμα.
*Σημείωμα μετάφρασης: Ο Πρόεδρος της Βολιβίας εκλέγεται με ένα τροποποιημένο σύστημα δύο γύρων. Αν ένας υποψήφιος συγκεντρώσει περισσότερο από 50% των ψήφων εκλέγεται πρόεδρος από τον πρώτο γύρο. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση που ένας υποψήφιος ή υποψήφια κερδίζει μεταξύ 40-50% των ψήφων και είναι τουλάχιστον 10 ποσοστιαίες μονάδες μπροστά από τον πλησιέστερο αντίπαλο. Οι δύο πρώτοι υποψήφιοι σε ψήφους αναμετρώνται σε 2ο γύρο αν καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις δεν προκύψει.
ΣΠΑΜΕ ΜΕ ΟΤΙ ΜΕΣΑ ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΤΟ ΜΠΛΟΚΑΡΙΣΜΑ ΤΟY FB
To Prensa Rebelde θα αναδημοσιεύσει τις σχετικές αναρτήσεις
του μπλοκαρισμένου ιστότοπου Guernica.eu