Ήταν λίγο μετά τις 8 το βράδυ της 4ης Νοέμβρη 1969 όταν ο Κάρλος Μαριγκέλα συνελήφθη και δολοφονήθηκε από πράκτορες της στρατιωτικής δικτατορίας, ένα μήνα πριν συμπληρώσει τα 58 χρόνια. Γεννημένος στην Μπαΐα, ήταν μαχητής του Κομμουνιστικού Κόμματος, ομοσπονδιακός βουλευτής, ποιητής και πολεμιστής.
Ο Μαριγκέλα ήδη είχε περάσει από τη φυλακή και τα βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Ζετούλιο Βάργκας. Το προηγούμενο έτος, το 1968, με την ψήφιση της θεσμικής πράξης Νο. 5 (ΑΙ-5), θα μπορούσε να είχε διαλέξει το δρόμο πολλών συντρόφων του, την εξορία, αλλά αποφάσισε να αντισταθεί. Αυτό διηγείται ο συγγραφέας της πιο γνωστής βιογραφίας του Μαριγκέλα, «Ο αντάρτης που πυρπόλησε τον κόσμο», Μάριο Μαγκαλιάες.
«Η απόφαση του Μαριγκέλα να αντισταθεί στην δικτατορία, όταν θα μπορούσε να φύγει στην εξορία, όπως πολλοί καλοί άνθρωποι έκαναν νόμιμα, ήταν αποφασιστική για τα αισθήματα για τον Μαριγκέλα και για τη μνήμη του, με αποτέλεσμα να αγαπιέται και να μισείται τόσο όσο ούτε την εποχή της δικτατορίας. Και είναι προφανές ότι όπως και ο Μαριγκέλα είναι για εκείνους που τον απορρίπτουν, συνδυάζοντας ιδέες και δράση των αξιών που απορρίπτουν αυτοί οι άνθρωποι, για όσους αγαπούν τον Μαριγκέλα, είναι σήμερα μόνιμη έμπνευση».
Ο Μαγκαλιάες εξηγεί ότι, παρόλο που ένα από τα πιο γνωστά βιβλία του συγγραφέα και πολιτικού από τη Μπαΐα ήταν το «Μικροεγχειρίδιο του Αντάρτη Πόλης», εκείνη την εποχή, ο Μαριγκέλα σχεδίαζε την έναρξη του ένοπλου αγώνα στην ύπαιθρο, προβλέποντας ότι το κίνημα θα καταπνιγεί αν παρέμενε στις πόλεις.
"Η σχέση μου μαζί του είναι ως ανιψιά, αλλά επίσης κάποιου που έχει γίνει μια από τους παλαιότερους στον κόσμο, ήθελε να καταλάβει γιατί ένα πρόσωπο τόσο αγαπητό, συναισθηματικό, που του είχα τόσο λατρεία ως θείο, θεωρήθηκε ο εχθρός υπ’ αριθμόν έναν από τη στρατιωτική δικτατορία και καταδιώχθηκε μέχρι θανάτου».
Η Φεράζ διηγείται ότι κατά την ερευνητική διαδικασία, εξεπλάγη ανακαλύπτοντας την ευρεία διεθνή υποστήριξη που έλαβε ο θείος της. "Έμαθα ένα σωρό πράγματα που ούτε καν φανταζόμουν. Για παράδειγμα, η υποστήριξη των ευρωπαίων καλλιτεχνών στον ένοπλο αγώνα του Μαριγκέλα, όπως ο Ζαν Πολ Σαρτρ, ο Ροσελίνι έστειλε χρήματα, ο Γκοντάρ έκανε μια ταινία… διάφοροι σημαντικοί διανοούμενοι, για τους οποίους έχω το μεγαλύτερο σεβασμό στήριξαν και έστειλαν χρήματα, πόρους. Αυτό το διεθνές ενδιαφέρον δεν γνώριζα ότι ήταν τόσο μεγάλο".
Για την ντοκιμαντερίστρια, η επιλογή του Μαριγκέλα για ένοπλο αγώνα ως μορφή αντίστασης στο στρατιωτικό καθεστώς εξηγείται από το διεθνές πλαίσιο στο οποίο ήταν ενταγμένος. "Μπορούμε να καταλάβουμε τον Μαριγκέλα και τις επιλογές του μόνο αν κοιτάξουμε το διεθνές και εθνικό πλαίσιο. Με άλλα λόγια, ο Μαριγκέλα πηγαίνει στον ένοπλο αγώνα τη στιγμή που λάμβανε χώρα η σύγκρουση στην Αλγερία, τα κινήματα των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πόλεμος του Βιετνάμ, η Κινεζική Επανάσταση, η Κουβανική Επανάσταση, δηλαδή, ήταν ένα πλαίσιο. Όλοι οι αγώνες ταυτότητας που άρχιζαν να αναδύονται, τα φοιτητικά κινήματα, τότε ήταν ένα παγκόσμιο πλαίσιο».
Με μια διαδρομή γεμάτη με γεγονότα τόσο σημαντικά για την ιστορία της Βραζιλίας και του κόσμου, ο Μαγκαλιάες λυπάται που ο αγώνας του Κάρλος Μαριγκέλα έχει παραμείνει τόσο καιρό στο περιθώριο των βιβλίων.
"Καθένας έχει το δικαίωμα να βρει αυτό που θέλει στον Μαριγκέλα. Πρόκειται για δημοκρατική αρχή και για βασική πνευματική ελευθερία. Το πρόβλημα ήταν ότι κάποια βραζιλιάνικη ιστοριογραφία προσπάθησε εγκληματικά να εξαφανίσει τον Μαριγκέλα από την εθνική ιστορία. Και για πολύ καιρό, αυτό το σχέδιο ήταν επιτυχημένο, παρά τη γενναία προσπάθεια ανθρώπων που δεν σταμάτησαν ποτέ να θυμούνται την διαδρομή του Μαριγκέλα.
Ο Μάριο χαιρετίζει το γεγονός ότι 49 χρόνια μετά, το όνομα του ηγέτη είναι τόσο παρόν στο φαντασιακό του λαού της Βραζιλίας. "Υπήρχαν μεγάλοι μαχητές και κομμουνιστές ηγέτες στην ιστορία της Βραζιλίας. Κάτι που ξεχωρίζει τον Μαριγκέλα είναι αυτό που υπάρχει στα γκράφιτι των πόλεων έξω από τη χώρα: ο Μαριγκέλα ζει. Ο Μαριγκέλα δεν δείχνει μια προσωπικότητα που πέθανε λίγο μετά τις οκτώ το βράδυ, στη Λεωφόρο Κάζα Μπλάνκα, στις 4 Νοέμβρη 1969. Ζει σήμερα. Ο Μαριγκέλα σήμερα ζει και αναστατώνει. Ενοχλεί κάποιους και κινητοποιεί άλλους.
