Η αριστερά μπορεί να νικήσει στο Μεξικό

Πηγή: La Jornada

Του Emir Sader (*)

Ήδη είναι οκτώ οι φορές που η αριστερά έχει φτάσει στο τέλος της προεκλογικής εκστρατείας με πιθανότητες να νικήσει στο Μεξικό, και σχεδόν νικά. Της έχουν αφαιρέσει πολλές φορές το θρίαμβο με νοθεία. Το κόμμα-κράτος PRI [1] έχει επιβιώσει δύο θητείες εκτός προεδρίας, αλλά έχει επιστρέψει. Και αν και έχει αποτύχει ως κυβέρνηση, έχει φθαρεί από αυτό, διατηρεί τη δύναμη να επιβάλει αποτελέσματα δια της βίας, όπως η εκλογή κυβέρνησης στην πολιτεία του Μεξικού έχει αποδείξει.

Αλλά το PRI δεν μπορεί πια να τα κάνει όλα. Πρώτον, έχει χάσει δύο φορές. Δεύτερον, φτάνει σε αυτές τις εκλογές πολύ αποδυναμωμένο από την αποτυχία της κυβέρνησης του Πένια Νιέτο, ο οποίος έχει αναγεννήσει τον ορισμό υποψηφίου για την προεδρία [2], επιλέγοντας έναν τυπικό νεοφιλελεύθερο οικονομολόγο, που έχει χρηματίσει στην κυβέρνηση του PAN [3] και τώρα προσφέρει τις υπηρεσίες του στο PRI, ως υποψήφιος εξωκομματικός, αλλά απολύτως ενταγμένος στις επιχειρηματικές ελίτ: ο Χοσέ Αντόνιο Μιντ.

Από την άλλη πλευρά του ίδιου στρατοπέδου, το PAN πέτυχε να επιβάλει τον πρόεδρο του κόμματος, Ρικάρντο Ανάγια, ως υποψήφιο για πρόεδρο, συμμαχώντας με ότι απομένει από το PRD [4] – προηγουμένως εκπρόσωπο της αριστεράς.

Είναι δύο πολιτικοί μηχανισμοί, καθένας με πολλούς κυβερνήτες, με μεγάλες κοινοβουλευτικές ομάδες, έτοιμοι να ενεργοποιήσουν όλη αυτή τη δύναμη του συστήματος για να αποφασίσουν μεταξύ τους γι’ αυτόν που έχει τις καλύτερες προϋποθέσεις για να αντιμετωπίσουν τον υποψήφιο της αριστεράς, τον Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ.

Ο Λόπες Ομπραδόρ ξεκινά την τέταρτη προεδρική εκστρατεία του, το οποίο σημαίνει ότι καλύπτει το κέντρο του χώρου της αριστεράς εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια, από τότε που αντικατέστησε τον Κουαουτέμοκ Κάρδενας [5] ως υποψήφιος για την προεδρία του Μεξικού με το PRD, και τώρα με το [νέο] κόμμα του, το Κίνημα Εθνικής Αναγέννησης (MORENA). [6] 

Ως μετριοπαθής υποψήφιος, έχει χαρακτηριστεί από τους New York Times ως πλησιέστερος προς τον Λούλα από ότι στον Ούγκο Τσάβες, αν και κάθε προοδευτικός υποψήφιος χρωματίζεται ως τσαβιστής ή μπολιβαριστής από τη δεξιά. Με ένα παραδοσιακό οικονομικό πρόγραμμα, τοποθετεί το ζήτημα της μάχης κατά της διαφθοράς ως άξονα του κυβερνητικού του προγράμματος.

Όπως και άλλες φορές, ο Λόπες Ομπραδόρ τοποθετείται πρώτος στις δημοσκοπήσεις, μεταξύ άλλων επειδή είναι πιο αναγνωρίσιμος σε σχέση με τους άλλους υποψηφίους. Έτσι είναι το προνομιακό θύμα των επιθέσεων της δεξιάς και των μέσων της, αν και δεν μποϊκοτάρεται τόσο όσο στις προηγούμενες εκστρατείες, για το ίδιο το γεγονός ότι είναι το φαβορί των δημοσκοπήσεων.

Ενδείξεις ευνοϊκές για τον Λόπες Ομπραδόρ είναι προσθήκες επιχειρηματιών και πολιτικών συνδεδεμένων με το PRI και το PRD, που συνδυάζονται με την αναγγελία πιθανής μετριοπαθούς διακυβέρνησης. Γι’ αυτό και εξαιτίας της συμμαχίας με ένα δογματικό θρησκευτικό κόμμα προκλήθηκαν επικρίσεις εντός της ίδιας της αριστεράς, αλλά χωρίς να κλονιστεί, έως τώρα, η υποστήριξή της.

Από την άλλη πλευρά, η ινδιάνα ηγέτης υποψήφια των Ζαπατίστας, Μαρία ντε Χεσούς Πατρίσιο, γνωστή ως Μαριτσούι, δυσκολεύεται να συγκεντρώσει τις αναγκαίες υπογραφές για να υποβάλει την υποψηφιότητά της. Αυτό το γεγονός επίσης μπορεί να ευνοήσει τον Λόπες Ομπραδόρ.

Αλλά το αποφασιστικό είναι η διαίρεση και η αποδυνάμωση των δύο παραδοσιακών κομμάτων. Απέτυχε ο Πένια Νιέτο ως ανανεωτική εναλλακτική του PRI. Το PAN, παρόλο που συμμαχεί με το PRD, ούτε αυτό δείχνει ισχυρό να αντιμετωπίσει τον Λόπες Ομπραδόρ, αν και φαίνεται ότι θα είναι το σχήμα που θα λάβει τη μερίδα του λέοντος της στήριξης της μεξικανικής δεξιάς, ανήσυχης από την ενδεχόμενη νίκη ενός αριστερού. Αν και ο βασικός αντίπαλος του Λόπες Ομπραδόρ είναι η νοθεία, η οποία πολλές φορές έχει εμποδίσει τη νίκη της αριστεράς τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο νικητής, ακόμα και αν δεν είναι από το χώρο της αριστεράς, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τη στάση του Τραμπ κατά του Μεξικού και του συμφώνου ελεύθερου εμπορίου, επιπλέον των σχετικών με το τείχος και της επαναπροώθησης μεταναστών. Πιθανά ο επόμενος πρόεδρος θα πρέπει να στραφεί προς τη Λατινική Αμερική, αποκαθιστώντας συμμαχίες, ιδιαίτερα αν ο Λούλα ξαναγίνει πρόεδρος της Βραζιλίας.

Με εκλογές στο Μεξικό, τη Βραζιλία, την Κολομβία και τη Βενεζουέλα, μεταξύ άλλων, το 2018 επιτρέπει στην αριστερά να ξαναπάρει την πρωτοβουλία και να ενισχυθεί και πάλι στην ήπειρο.

(*) Ο Emir Sader είναι Βραζιλιάνος κοινωνιολόγος και πολιτικός επιστήμονας, συντονιστής του Εργαστηρίου Δημοσίων Πολιτικών του Κρατικού Πανεπιστημίου του Ρίο ντε Ζανέιρο (UERJ).

 [1] Partido Revolucionario Institucional (Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα). Το ιστορικότερο κόμμα του Μεξικού, που εξέλεγε πρόεδρο ανελλιπώς από το 1929 έως το 2000.

[2] Σύμφωνα με το σύνταγμα του Μεξικού, ένας εκλεγμένος πρόεδρος δεν επιτρέπεται να είναι υποψήφιος για δεύτερη θητεία.

[3] Partido Acción Nacional. Το μεγαλύτερο κόμμα της δεξιάς στο Μεξικό.

[4] Partido de la Revolución Democrática. Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Μεξικού.

[5] Cuauhtémoc Cárdenas Solórzano (1934). Υποψήφιος τρεις φορές για την προεδρία του Μεξικού κα γιός του προέδρου Λάσαρο Κάρδενας (1934-1940). Το 1988 έχασε από τον Carlos Salinas de Gortari του PRI με οριακή διαφορά, σε εκλογές με έντονη φημολογία νοθείας.

[6] Movimiento de Regeneración Nacional. Αριστερός κομματικός συνασπισμός που ιδρύθηκε το 2014. Τα αρχικά (morena) συμπίπτουν με τη λέξη «μελαχρινή» στα ισπανικά.