 |
| Celia Sánchez (1920-1980) |
Πηγή: Granma
του
Πολύ
πριν το θρίαμβο της Επανάστασης το όνομά της είχε γίνει θρύλος σε όλη τη χώρα. Όταν ακόμα δεν υπήρχε
ο Επαναστατικός Στρατός, με τη δικτατορία του Μπατίστα σε πλήρη ισχύ,
τοποθέτησε σε μια προτομή του “Απόστολου” στο Πάρκο Πιλόν μια επιγραφή με ένα απόφθεγμα
του Μαρτί: “Xρειάζονται
μόνο 30 άνδρες για να ξεσηκώσουν έναν λαό”. Μετά από καιρό, τις μέρες της
απόβασης του Γκράνμα, μεταμφιέστηκε σε έγκυο και μετά από μια ευγενική πρόσκληση για καφέ από
κάποιους φύλακες που δεν την γνώριζαν,
με κρύο αίμα μπήκε σε μια φυλακή, με σκοπό να πάρει πολύτιμες
πληροφορίες για το Κίνημα της 26 Ιούλη.
Η Σέλια
Έστερ ντε λος Ντεσαμπαράδος Σάντσες Μαντουλέι, κόρη του γιατρού Μανουέλ Σάντσες
Σιλβέιρα και της Ακάσια Μαντουλέι Αλσίνα από το Μανσανίγιο, γεννήθηκε στη Μέδια
Λούνα (σήμερα επαρχία Γκράνμα) στις 9 Μάη του 1920.
Μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου σέβονταν τους επιφανείς άνδρες της πατρίδας και ο πατέρας της τους πήγαινε, αυτήν και τα αδέρφια της σε ιστορικά μέρη όπως το Σαν Λορένσο, το Παραλέχο, το Λος Ντος Ρίος και τους παρότρυνε να διαβάζουν την “Εποχή του Χρυσού” και τους “Απλούς Στίχους” (Χοσέ Μαρτί). Κάθε φορά που επισκέπτονταν την Αβάνα, πήγαινε μαζί τους στο σπίτι που γεννήθηκε ο “Απόστολος” και καλούσε τα παιδιά του να αγγίξουν την κουπαστή της σκάλας, λέγοντας: "από δω πέρασε το χέρι του ο Μαρτί".
Μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου σέβονταν τους επιφανείς άνδρες της πατρίδας και ο πατέρας της τους πήγαινε, αυτήν και τα αδέρφια της σε ιστορικά μέρη όπως το Σαν Λορένσο, το Παραλέχο, το Λος Ντος Ρίος και τους παρότρυνε να διαβάζουν την “Εποχή του Χρυσού” και τους “Απλούς Στίχους” (Χοσέ Μαρτί). Κάθε φορά που επισκέπτονταν την Αβάνα, πήγαινε μαζί τους στο σπίτι που γεννήθηκε ο “Απόστολος” και καλούσε τα παιδιά του να αγγίξουν την κουπαστή της σκάλας, λέγοντας: "από δω πέρασε το χέρι του ο Μαρτί".
Το
1940, όταν η οικογένεια μετακόμισε στο Πιλόν, ο γιατρός Σάντσες Σιλβέιρα
έπαιρνε μαζί τα παιδιά του στις επισκέψεις του στη Σιέρα για να δουν την
δυστυχία αυτής της άλλης Κούβας και γι' αυτό απ' αυτή την πελατεία, ο γιατρός
δεν συνήθιζε να πληρώνεται για τις υπηρεσίες του. Η Σέλια επηρεάστηκε έντονα
από τη φτώχεια των αγροτών της περιοχής. Διοργάνωνε υπαίθριες λαϊκές γιορτές,
χρηματοδοτούμενες από γενναιόδωρο κόσμο,
για να βοηθήσει τις φτωχιές οικογένειες και αγόραζε παιχνίδια για τα παιδιά.
Όμως κατάλαβε ότι η φιλανθρωπία δεν αρκούσε, ήταν αναγκαία μια πολιτική λύση και
γι' αυτό εντάχθηκε στο Ορθόδοξο Κόμμα.
Μετά το πραξικόπημα της 10 Μάρτη 1952, κατανόησε ότι η μοναδική επιλογή ήταν ο ένοπλος
αγώνας.
Από τα
μέσα του 1955, σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία της ίδιας της Σέλια, ο Μανουέλ
Ετσεβερία, συντονιστής του Κινήματος της 26ης Ιούλη στο Μανσανίγιο, την στρατολόγησε
στην οργάνωση, στην οποία ποτέ δεν είχε καθοδηγητικό πόστο, αν και ανέλαβε
σχετικά καθήκοντα. Με το ψευδώνυμο της παρανομίας, “Norma”, μετατράπηκε σε θρυλική φυσιογνωμία τις ημέρες
προετοιμασίας της εκστρατείας του Γκράνμα και της έναρξης του ένοπλου αγώνα στη
Σιέρα Μαέστρα. Για το έργο της, τις σταθερές αποστολές ανδρών και εφοδίων στο
βουνό, ο Ραούλ την χαρακτήρισε τότε “επίσημη νονά” του νεογέννητου
Επαναστατικού Στρατού.
Εκείνες
τις μέρες εντοπίστηκε και συνελήφθη από
τον κατασταλτικό μηχανισμό του καθεστώτος σε μια καφετέρια της Καμπετσουέλα,
όπου πήγε για να κάνει επαφή με κάποιον μαχητή. "Πάω να αγοράσω ένα κουτί
τσίχλες", είπε σ' αυτούς που την συνέλαβαν. Μετά από χρόνια η ίδια
διηγείται: "Όταν σηκώθηκα και πήγα στην βιτρίνα, πετάχτηκα έξω, πήδηξα μια ψηλή
μάντρα που υπήρχε εκεί και άρχισα να τρέχω". Οι φύλακες ξαφνιάστηκαν τόσο, που
για λίγο παρέλυσαν. Στη συνέχεια, επιχείρησαν να την σταματήσουν πυροβολώντας
στον αέρα. Όμως η Σέλια συνέχισε να τρέχει σαν ελάφι που βρίσκεται σε
κίνδυνο. Χώθηκε σε μια συστάδα πυκνών
αγκαθωτών θάμνων και αγριόχορτων. "Παρέμεινα ακίνητη, για να μην κουνιούνται τα
χόρτα". Σε λίγο, όταν πια κανείς δεν την κυνηγούσε, συνέχισε έρποντας μέσα από
τους θάμνους μέχρι τον κεντρικό δρόμο. Σταμάτησε ένα αυτοκίνητο, που τελικά ο οδηγός ήταν γνωστός της και την
πήγε σ' ένα ασφαλές σπίτι στο Μανσανίγιο.
Αργότερα,
βγήκε στο βουνό και εντάχθηκε στη Πρώτη Φάλαγγα, που διοικούσε ο Φιντέλ και πήρε
μέρος στις μάχες, όπως στη μάχη του Ελ Ουβέρο, με ένα Μ-1 στο χέρι. Ο βασικός της βιογράφος, Πέδρο Άλβαρες
Ταβίο, δήλωσε: "Της άξιζε η ιστορική τιμή να γίνει η πρώτη γυναίκα μαχήτρια του
Επαναστατικού Στρατού και το έκανε καλά".
Aπό την αρχή του ένοπλου αγώνα, ήταν
αυτή που διαχειρίστηκε και διατήρησε όλα τα έγγραφα και ντοκουμέντα του
Επαναστατικού Στρατού και του Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο και χάρη σ' αυτήν έχουμε
σήμερα αυτό που πολλοί ονομάζουν Αρχείο της Επανάστασης, καθώς και τα
ημερολόγια των μαχών και των μαχητών που έπεσαν στον αγώνα.
Η διαρκής δουλειά της δίπλα στον Φιντέλ την μετέτρεψε στην πιο
στενή του συνεργάτη από τις πρώτες κιόλας μέρες στη Σιέρα. Από τότε μέχρι και
τη στιγμή του θανάτου της, στις 11 Γενάρη 1980, έδωσε το παρών και συμμετείχε
ενεργά στις πιο σημαντικές στιγμές της Επανάστασης, σε κάθε της δραστηριότητα
και στα πιο σημαντικά έργα που έβαλε σε εφαρμογή μετά τη νίκη.
Σύμφωνα με τον βιογράφο της 'Αλβαρεζ Tαβίο, η ζωή της Σέλια από τις μέρες
της Γκράνμα και της Σιέρα "είναι τόσο αλληλεξαρτημένη με την ίδια την ιστορία
της Κουβανικής Επανάστασης και με τον Φιντέλ, ώστε είναι αδύνατον να ξεχωρίσεις
τη μία από την άλλη".
(1) Το άρθρο γράφηκε με την ευκαιρία της επετείου θανάτου της Celia Sánchez, στις 11/1/1980.
