Πηγή: Cubadebate
Λευκές γλαδιόλες απόθεσαν την προηγούμενη Πέμπτη τα μέλη της κουβανικής αντιπροσωπείας στη Γουατεμάλα στον τάφο της Μαρία Γκαρσία Γκρανάδος, την οποία απαθανάτησε ο Απόστολος της κουβανικής ανεξαρτησίας και μεγάλος ποιητής Χοσέ Μαρτί (1853-1895), στο περίφημο ποιημά του "Η μικρή από τη Γουατεμάλα" (La Niña de Guatemala).
Ο κουβανός υπουργός Πολιτισμού, Ραφαέλ Μπερνάλ, ο οποίος βρισκόταν σε επίσκεψη εργασίας στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής, μαζί με τον πρέσβη της Κούβας, Ρομπέρτο Μπλάνκο, κατέθεσαν στεφάνι στον τάφο της "μικρής" στο κεντρικό νεκροταφείο της πρωτεύουσας. Με αυτή τη σεμνή τελετή, όπως είπε ο κουβανός διπλωμάτης, ξεκινούν οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της 161ης επετείου της γέννησης του εξέχοντα κουβανού πατριώτη.
Μπροστά σε κουβανούς συνεργάτες και γουατεμαλτέκους αλληλέγγυους προς την Κούβα, ο Μπλάνκο χαρακτήρισε χειρονομία δικαιοσύνης το γεγονός ότι τοποθετήθηκε άγαλμα στη λεωφόρο των Αμερικών, στην πρωτεύουσα της Γουατεμάλας, για τον πιο οικουμενικό των κουβανών, ο οποίος άφησε μια πολύτιμη κληρονομία στην αποκαλούμενη γη των κετσάλ. Ο Μπλάνκο θύμισε ακόμα ότι ο υπουργός Μπερνάλ συμμετείχε στα τέλη του προηγούμενου Αυγούστου στα αποκαλυπτήρια του γλυπτού, έργο του καταξιωμένου κουβανού γλύπτη Αντρές Γκονσάλες, με τη βοήθεια του μαθητή του Όσκαρ Λουίς Γκονσάλες.
Από την πλευρά του, ο Μπερνάλ δήλωσε ότι τώρα είναι που πρέπει περισσότερο να ανατρέχουμε στη ζωή και στο έργο του Μαρτί, ο οποίος πάντα θα μας δίνει μαθήματα και προσανατολισμό. Ο υψηλόβαθμος αξιωματούχος υποστήριξε ότι μια εκδήλωση αυτού του τύπου αγγίζει την καρδιά όλων, ενώ ομολόγησε ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεται τον τάφο της Μικρής από τη Γουατεμάλα.
Λίγα λόγια για το ποίημα
 |
| María García Granados "La Niña de Guatemala" |
Προφανώς υπήρξε αμοιβαία έλξη ανάμεσα στο νεαρό τότε Μαρτί, ήδη αναγνωρισμένο δάσκαλο, και την κοπέλα. Ο Μαρτί ωστόσο είχε ήδη ζητήσει σε γάμο την Κάρμεν Σαγιάς Μπασάν, την οποία και παντρεύτηκε στο Μεξικό. Ένα μήνα μετά το γάμο, τον Ιανουάριο του 1878, επιστρέφει στη Γουατεμάλα, και μαθαίνει για τον τραγικό θάνατο της μαθήτριάς του.
Η μεγάλη χιλιανή ποιήτρια Γκαμπριέλα Μιστράλ (1889-1957), πρώτη λογοτέχνης από τη Λατινική Αμερική που τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1945), υπήρξε μεγάλη θαυμάστρια και μελετητής του έργου του Μαρτί. Δεν μπορούσε παρ' όλα αυτά να διανοηθεί πώς ένας άνδρας της ευαισθησίας και του μεγαλείου του Χοσέ Μαρτί "καυχιέται" για το γεγονός ότι ένα κορίτσι πεθαίνει από έρωτα γι' αυτόν.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ισπανό βιογράφο Μανουέλ Ισίντρο Μέντεθ, ο Μαρτί γράφει το ποίημα το 1891, και ενώ η σύζυγος του τον έχει εγκαταλείψει. Ο ποιητής δείχνει, 13 χρόνια μετά, να έχει μετανιώσει που επέλεξε την Κάρμεν αντί της μικρής Μαρία και αφιερώνει στην τελευταία ένα ποίημα για τον ανεκπλήρωτο αυτό έρωτα. Δεν πρόκειται λοιπόν περί "καυχήματος" του Μαρτί, αλλά μιας προσπάθειας να προσφέρει στη νεκρή Μαρία τον έρωτα που δεν μπόρεσε να της δώσει εν ζωή. Η "Μικρή από τη Γουατεμάλα" λοιπόν ήταν το "μέτωπο που αγάπησε περισσότερο στη ζωή του", σύμφωνα με τους ίδιους τους στίχους του, και μαζί της έφυγε μετανιωμένος στην αιωνιότητα.
(Πηγή: Segunda Cita)
Παρακάτω παραθέτουμε ολόκληρο το πασίγνωστο ποίημα του Χοσέ Μαρτί.
Η ΜΙΚΡΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ
Θέλω, κάτω απ’ τη σκιά ενός φτερού,
Να διηγηθώ αυτή την ανθισμένη ιστορία:
Η μικρή από τη Γουατεμάλα,
Αυτή που πέθανε από έρωτα.
Ήταν από λευκά κρίνα οι ανθοδέσμες,
Και οι μπορντούρες από μετάξι
Και από γιασεμί. Τη θάψαμε
Μέσα σε φέρετρο από μετάξι.
…Αυτή χάρισε σε αυτόν που τη ξέχασε
Ένα μαξιλαράκι με αρώματα.
Εκείνος γύρισε, γύρισε παντρεμένος.
Αυτή πέθανε από έρωτα.
Πήγαιναν κουβαλώντας την στους ώμους
Επίσκοποι και πρέσβεις.
Πίσω πήγαινε ο λαός κατά κύματα
Όλοι φορτωμένοι με λουλούδια.
…Αυτή για να τον ξαναδεί,
Βγήκε να κοιτάξει από το ύψωμα.
Αυτός γύρισε με τη γυναίκα του.
Αυτή πέθανε από έρωτα.
Σαν πυρωμένος μπρούτζος
Στο φιλί του αποχαιρετισμού
Ήταν το μέτωπο της. Το μέτωπο
Που περισσότερο αγάπησα στη ζωή μου!
…Μπήκε αργά στο ποτάμι,
Την έβγαλε νεκρή ο γιατρός.
Λένε πως πέθανε απ’ το κρύο.
Εγώ ξέρω πως πέθανε από έρωτα.
Εκεί στην παγωμένη κρύπτη,
Την ακούμπησαν πάνω σε δυο πάγκους.
Φίλησα το λεπτό της χέρι
Φίλησα τα λευκά γοβάκια της
Σιωπηλός , σαν έπεσε το βράδυ,
Με φώναξε ο νεκροθάφτης.
Ποτέ πια δεν ξαναείδα
Αυτή που πέθανε από έρωτα!
Μετάφραση: Χάιμε Σβάρτ & Άννα Καράπα
από το βιβλίο "Απλοί Στίχοι", Χοσέ Μαρτί, σελ. 54-59
Το ποίημα στα ισπανικά: La niña de Guatemala