Ο Χάιμε Σβαρτ για τις προεδρικές εκλογές στη Χιλή

Jaime Svart

Εν όψει των προεδρικών εκλογών στη Χιλή (17 Νοέμβρη), ζητήσαμε από τον χιλιανό ποιητή Χάιμε Σβαρτ, στρατευμένο με τη Λαϊκή Ενότητα του Σαλβαδόρ Αλιέντε και μόνιμο κάτοικο Ελλάδας εδώ και αρκετά χρόνια, να μας πει τη γνώμη του για την έκβαση των εκλογών στη χώρα του, την πολιτική γραμμή που θα ακολουθήσει -αν επανεκλεγεί- η Μισέλ Μπατσελέ, την κατάσταση της αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων μετά τη δικτατορία, το διαβόητο χιλιανό εκπαιδευτικό σύστημα, το πρόβλημα των ιθαγενών Μαπούτσε, την πολιτική κληρονομιά του Αλιέντε και άλλα.

Η Nueva Mayoría [1] που έχει σχηματιστεί από Χριστιανοδημοκράτες, Σοσιαλιστές, μέχρι το Κομμουνιστικό Κόμμα, έχει μεγάλη πιθανότητα να θριαμβεύσει στον πρώτο γύρο των προσεχών προεδρικών εκλογών στη χώρα μου, τη Χιλή, και είναι πιθανό να εξασφαλιστούν περισσότεροι βουλευτές που θα στηρίξουν τη μελλοντική κυβέρνηση της Μισέλ Μπατσελέ. Η δεξιά έχει αποδυναμωθεί πολύ στη Χιλή, δύσκολα θα μπορέσουν ξανανέβουν σε αυτά τα επίπεδα. Η υποψήφια της χιλιανής δεξιάς έχει χαμηλότατη υποστήριξη.

Όλοι στηρίζουν το πρόγραμμα της υποψηφίου Μισέλ Μπατσελέ, η οποία επιπλέον υποστηρίζεται από τα κοινωνικά κινήματα, αυτό είναι το σημαντικό: Φοιτητές, συνδικάτα, η CUT [2] στηρίζουν το πρόγραμμα της Μπατσελέ. Υπάρχουν ήδη αναλύσεις για κρατικό χρήμα που θα υποστήριζε την εκπλήρωση αυτού του προγράμματος βαθιών κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών, και πάνω απ’ όλα θα επέτρεπε 40 χρόνια μετά από το θάνατο του συντρόφου προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε να πραγματοποιηθεί μια πολιτική συνταγματική αλλαγή που κληρονομήθηκε από την εποχή της φασιστικής δικτατορίας του Πινοτσέτ.

Τα εργατικά ζητήματα, τα δικαιώματα των εργατών, καλύπτονται πολύ καλά απ’ αυτό το πρόγραμμα και το συνδικαλιστικό κίνημα υποστηρίζει αυτό το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που υπόσχεται να υλοποιήσει η μελλοντική κυβέρνηση της Μπατσελέ καθώς στη Χιλή χρειάζεται νέο εργασιακό θεσμικό πλαίσιο και να αφεθούν πίσω αυτά τα σκοτεινά 40 χρόνια που κληρονομήθηκαν από τη δικτατορία.

Εξαγγέλλεται ότι όλοι οι πολίτες πρέπει να συμμετάσχουν στο διάλογο για το νέο Σύνταγμα και να ακυρωθεί το παλιό Σύνταγμα που κληρονομήθηκε από το καθεστώς του Πινοτσέτ. Ίσως μέσα από μια Συντακτική Συνέλευση στην οποία να συμμετάσχει όλη η χιλιανή κοινωνία.

Πράγματι υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος, και αυτός είναι η εκλογική αποχή, υπάρχει μια επικίνδυνη ασυμφωνία με την ποιότητα της δημοκρατίας στη Χιλή. Υπάρχει μια δυσαρέσκεια και απογοήτευση εξαιτίας των άλυτων κοινωνικών προβλημάτων και αυτό δημιουργεί δυσπιστία στον κόσμο, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους που δε θέλουν να πάνε να ψηφίσουν. Υπάρχει αμφισβήτηση στο εκλογικό σύστημα που άφησε η φασιστική δικτατορία του Πινοτσέτ.

Αν η αντιπολίτευση παραμείνει ενωμένη είναι πολύ πιθανό να εκτοπίσει τη δεξιά σ’ αυτές τις προεδρικές εκλογές και η εγγύηση βαθιών αλλαγών είναι η μεγάλη κινητοποίηση που τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχει γίνει στη Χιλή καθώς είναι πολλές χιλιάδες οι φοιτητές που έχουν βγει στους δρόμους ζητώντας αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα… Ζητούν δωρεάν δημόσια εκπαίδευση και υψηλής ποιότητας, όχι στο χιλιανό εκπαιδευτικό σύστημα που είναι πρακτικά εξ ολοκλήρου ιδιωτικό και έχει χιλιάδες οικογένειες με τεράστια χρέη στις τράπεζες και με δάνεια αδύνατα να εξοφληθούν, μακροπρόθεσμα οι οικογένειες χάνουν τις ιδιοκτησίες τους, τα σπίτια τους, μη μπορώντας να ξεπληρώσουν τεράστια κεφάλαια και τόκους των δανείων που υποχρεώνονται να πάρουν. 

Θα είναι δυνατό στις βουλευτικές εκλογές να δοθεί μια ήττα στη δεξιά που θα σημάνει μια αλλαγή στο συσχετισμό δυνάμεων στο κοινοβούλιο που θα επιτρέψει την αποδόμηση του πολιτικού συστήματος που κληρονομήθηκε από τη δικτατορία. Το εκλογικό σύστημα θα αλλαχθεί και θα αντικαταστήσει το σημερινό σύστημα που άφησε η δικτατορία και έδινε μπόνους και επιχορήγηση στα κόμματα της δεξιάς.

Ένα από τα ζητήματα που πραγματεύονται στο πρόγραμμα είναι το ζήτημα των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ιθαγενών λαών, ιδιαίτερα του λαού Μαπούτσε. Οι κομμουνιστές Μαπούτσε έχουν δεσμευτεί να συνεχίσουν τη μάχη μέχρι να βάλουν τέλος στα μακρά χρόνια της γενοκτονίας και της πολιτιστικής και πολιτικής αφομοίωσης των ιθαγενών πληθυσμών. Είναι απαραίτητη μια νέα εθνική αντινεοφιλελεύθερη πλειοψηφία που να επιτρέπει την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των ιθαγενών λαών στα πλαίσια της δικής τους κοσμοθεωρίας. Δεν είναι δυνατό το χιλιανό κράτος να συνεχίζει να χρησιμοποιεί αντιτρομοκρατικούς νόμους που άφησε η δικτατορία του Πινοτσέτ, οι οποίοι ποινικοποιούν τους δίκαιους αγώνες του λαού των Μαπούτσε. Θα είναι απαραίτητο να ακυρωθούν οι περίφημοι αντιτρομοκρατικοί νόμοι.

Έχουν περάσει 40 χρόνια από τότε που η χιλιανή ολιγαρχία μαζί με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, Κίσινγκερ, Νίξον και τα «Παιδιά του Σικάγο» του Μίλτον Φρίντμαν μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ενωμένοι με στρατιωτικούς του Πινοτσέτ προσπάθησαν να σταματήσουν εκείνο το όμορφο όνειρο που ήταν η κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας με ηγέτη τον Σαλβαδόρ Αλιέντε. Δεν το κατάφεραν… Τα όνειρα συνεχίζουν περισσότερα ζωντανά και αναγκαία από ποτέ, η μορφή του Σαλβαδόρ Αλιέντε μεγαλώνει όλο και περισσότερο στη Χιλή και σε όλο τον κόσμο. Ο Πινοτσέτ κατέληξε σε κατ’ οίκον περιορισμό για σοβαρά αδικήματα κατά των ανθρώπινων δικαιωμάτων, βρέθηκαν 189 τραπεζικοί λογαριασμοί σε αμερικάνικες τράπεζες. Ο Πινοτσέτ έμεινε στη σκιά, στο σκοτάδι της ιστορίας. Ο Αλιέντε γιγαντώνεται γιατί ήταν ένας αληθινός δημοκράτης που συνέχισε ένα δρόμο και μια πορεία προς το σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, έναν δρόμο «α λα χιλιανά» όπως έλεγε, ή μια επανάσταση «με πίτες και κόκκινο χιλιανό κρασί» [3]. Είχε σίγουρα ένα μεγάλο θαυμασμό για την Κουβανική Επανάσταση.

Κατά τη διάρκεια των τριών ετών της Λαϊκής Ενότητας του Αλιέντε ζήσαμε με χαρά, αγωνιστήκαμε με χρώματα, μουσική και μεγάλη ελπίδα για έναν κόσμο καλύτερο, μαζί με τον Βίκτορ Χάρα, τους Ίντι Ιλιμάνι, τους Κιλαπαγιούν και τον ποιητή Πάμπλο Νερούδα.

Το πρόγραμμα του Αλιέντε δημιούργησε τις συνθήκες για μεγάλες μεταρρυθμίσεις, αντίθετα στις 11 Σεπτέμβρη του 1973 σπείρανε στη χώρα τον τρόμο των βασανιστηρίων και της εξορίας, δολοφονώντας και εξαφανίζοντας χιλιάδες χιλιανούς, ανάμεσά τους χιλιανούς πολίτες ελληνικής καταγωγής όπως τα δύο αδέλφια Andronicos και η οικογένεια Athanasio.

Η κυβέρνηση του Αλιέντε διήρκεσε 1000 ημέρες και ήταν οι πιο δημοκρατικές και αξιοπρεπείς μέρες της ιστορίας του χιλιανού λαού. Εθνικοποιούνται τράπεζες, ο χαλκός είναι των χιλιανών. Έγινε μια αγροτική μεταρρύθμιση που βάζει τέλος στο λατιφούντιο [4] και μοιράζει τη γη τους χωρικούς. Η Λαϊκή Ενότητα κάνει μια αναδιανομή του εισοδήματος… Σήμερα αντίθετα η Χιλή είναι μια από τις χώρες με τη χειρότερη κατανομή εισοδημάτων, υπάρχει συγκέντρωση πλούτου σε λίγες οικογένειες, μεγάλη φτώχεια παραμένει ενώ η κυβέρνηση του Αλιέντε πέτυχε να ανεβάσει την κατανάλωση, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αυξήθηκε πολύ... Η ανεργία μειώθηκε στο 4%... Στην Ελλάδα πια έχουμε σχεδόν 65% ανεργία στους νέους.

Ο Αλιέντε μοιράζει εκπαιδευτικά συγγράμματα δωρεάν και η εκπαίδευση είναι δωρεάν… Όταν ακούω ότι η πρώην υπουργός Παιδείας της Ελλάδας, η κα Διαμαντοπούλου, λέει ότι το εκπαιδευτικό μοντέλο για την Ελλάδα είναι το χιλιανό μοντέλο πιστεύω ότι μας υπόσχεται το χειρότερο μοντέλο… Υπάρχει κάποιος λόγος που οι χιλιανοί φοιτητές είναι στους δρόμους εδώ και αρκετά χρόνια πια… Αυτό που θέλουν είναι να τα ιδιωτικοποιήσουν όλα, ακόμα και το νερό.

Στη Χιλή τα τελευταία χρόνια οι οικογένειες, τα συνδικάτα, οι φοιτητές διαμαρτύρονται για το νεοφιλελεύθερο σύστημα εκπαίδευσης και για την υγεία που επέβαλε με αίμα και φωτιά η δικτατορία του Πινοτσέτ.

Πιστεύω ότι δημιουργούνται οι συνθήκες στη Χιλή, ότι αυτή τη φορά η πίεση των κοινωνικών κινημάτων ζητά από την μελλοντική πρόεδρο της Χιλής να πραγματοποιήσει τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα και με τη Nueva Mayoría που σχηματίζεται οι αλλαγές θα είναι εφικτές… Και αν δεν πραγματοποιηθούν (οι αλλαγές) η πίεση του λαού θα είναι τεράστια, τα πολιτικά κόμματα θα αποστασιοποιούνται κάθε φορά και περισσότερο από την κοινωνία των πολιτών και θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια Συντακτική Συνέλευση που να επιτρέψει να υλοποιηθούν οι αλλαγές για να ξαναπάρουμε το δρόμο που μας χάραξε ο σύντροφος πρόεδρος Σαλβαδόρ Αλιέντε και «να ανοίξουν οι νέοι λεωφόροι από όπου θα περάσει ο νέος άνθρωπος» [5] στη χώρα μου.

Θερμούς χαιρετισμούς,

Χάιμε Σβαρτ

Χιλιανός ποιητής κάτοικος Ελλάδας, ο οποίος επιπλέον ζητά από την χιλιανή πρεσβεία και τις χιλιανές αρχές για μια ακόμα φορά να μας επιτραπεί να ψηφίσουμε και να συμμετέχουμε στις προσεχείς εκλογές.

[1] Νέα Πλειοψηφία, το συμμαχικό σχήμα που υποστηρίζει την Μισέλ Μπατσελέ στις προεδρικές εκλογές της 17^ης Νοέμβρη 2013 (για τη θητεία 2014-2018).

[2] Central Unitaria de Trabajadores, γενική συνομοσπονδία εργατών Χιλής.

[3] La revolución con empanadas y vino tinto, διάσημη χαρακτηριστική φράση του Αλιέντε για να περιγράψει τον χιλιανό δρόμο προς το σοσιαλισμό.

[4] Μεγάλη ιδιοκτησία γης, τσιφλίκι.

[5] Εμβληματική έκφραση του Αλιέντε από το τελευταίο του ραδιοφωνικό διάγγελμα στο χιλιανό λαό, ενώ βομβαρδιζόταν από τους πραξικοπηματίες το προεδρικό μέγαρο το οποίο υπερασπιζόταν ο ίδιος με ελάχιστους συντρόφους του.

Σημείωση: Το πιο πάνω κείμενο προφανώς αντανακλά τις προσωπικές απόψεις του κ. Σβάρτ. Η μετάφραση από τα ισπανικά στα ελληνικά έγινε από το blog Prensa Rebelde, με την έγκριση του κ. Σβαρτ. Δικές μας επίσης οι πιο πάνω σημειώσεις.  

La NUEVA  MAYORIA  que  está  formada por Democratacristianos, Socialistas hasta  el Partido Comunista  tiene  una  gran posibilidad de  triunfar en la primera  vuelta  en las próximas  elecciones  presidenciales  en mi pais, Chile, y es posible que se consigan más parlamentarios que apoyarán el  futuro  gobierno  de Michelle Bachelet. La  derecha  se ha  debilitado muchisimo  en Chile, dificilmente  podrán  remontar  a estas  alturas. La  candidata  de la  derecha  chilena tiene un bajísimo apoyo.

Todos apoyan el Programa de la candidata  Michelle Bachelet y más  aun  es apoyado  por los  movimientos sociales... Esto es lo importante... Estudiantes, sindicatos, la CUT (Central Unitaria de Trabajadores)  apoyan el programa de Bachelet.. Hay  calculos  ya  de dineros  estatales que  permitirían cumplir con este programa de profundos cambios  sociales, politicos  y sobre todo  permitiría después de  40  años  de la muerte  del Presidente  compañero  Salvador Allende  realizar  un cambio  de la Constitución política heredada desde la época de la Dictadura fascista  de Pinochet.

Los temas laborales, los derechos de los trabajadores están muy bien tratados en dicho programa y el movimiento sindical apoya este programa de reformas que  promete realizar el futuro gobierno de Bachelet ya que en Chile se necesita una nueva  institucionalidad  laboral y dejar atrás estos oscuros 40 años heredados de la dictadura.

Se plantea que toda la ciudadania deberá discutir la nueva Constitución y se derogue la vieja Constitución heredada del régimen  de Pinochet. Seguramente a través de una Asamblea Constituyente donde participe toda la sociedad chilena.

Existe sí un gran peligro,  que es la abstención electoral, hay una peligrosa disconformidad con la calidad de la democracia en Chile. Hay un descontento y desencanto por los problemas sociales no resueltos y eso genera desconfianza en la gente, especialmente entre los jovenes que no quieren ir a votar. Hay un cuestionamiento al sistema electoral dejado por la dictadura fascista de Pinochet.

Si la oposición se mantiene unida es muy posible que se desaloje a la derecha en estas próximas elecciones presidenciales y la garantía  de cambios profundos es la gran movilización que los ultimos 4 años se ha realizado en Chile, ya que son miles y miles de estudiantes que han salido a las calles exigiendo cambio en el sistema educativo... Se exige educación gratuita estatal y de alta calidad;  no  al sistema educacional chileno que es prácticamente todo privado y que tiene a miles y miles de familias con enormes deudas ante los bancos y que con préstamos imposibles de pagar a la larga las familias pierden sus propiedades, sus casas, al no poder pagar enormes montos e intereses de los préstamos que están obligados a tomar.

Será posible en las elecciones parlamentarias propinarle una derrota a la derecha que significará un cambio en la correlación en el parlamento que permitirá el desmontaje del sistema político heredado desde la dictadura. El sistema electoral será cambiado y reemplazará al actual sistema dejado por la dictadura que daba premio y subsidio a los partidos de la derecha.

Uno de los temas que se plantean en el programa es el tema de los derechos  fundamentales de los pueblos originarios, especialmente del pueblo Mapuche. Los comunistas Mapuche se han comprometido en seguir la lucha hasta poner fin a los largos años de genocidio y asimilación cultural y política de los pueblos originarios. Es necesario y urgente la expresión  de  una  nueva mayoría  nacional  antineoliberal que permita el restablecimiento de los derechos de los pueblos  originarios en el marco de su propia cosmovisión. No es posible que el estado chileno siga utilizando leyes antiterroristas dejadas por la dictadura de Pinochet que criminalizan las justas luchas del pueblo Mapuche, será imprescindible derogar  las famosas leyes antiterroristas.

Han pasado 40 años desde que la oligarquía chilena junto al imperialismo americano, Kissinger, Nixon y los Chicago Boys de Milton Friedman junto al Fondo Monetario Internacional y unidos  con los militares pinochetistas trataron de acabar con ese hermoso sueño que era el gobierno de la Unidad Popular liderada por Salvador Allende.

No lo lograron... Los sueños siguen más vigentes y necesarios que nunca la imagen de Salvador Allende crece y crece en Chile y en todo el mundo Pinochet terminó detenido en su domicilio por graves delitos contra los derechos humanos, se le detectaron  189 cuentas bancarias en bancos americanos. Pinochet quedó en la sombra, en la oscuridad de la historia, Allende se agiganta porque fue un verdadero demócrata que siguió un camino y una vía al socialísmo en democracia y libertad, un camino a la chilena como el decia o sea una revolucion con empanadas  y vino tinto chileno. Tuvo eso sí una gran admiración por la Revolución Cubana.

Durante los 3 años de la Unidad Popular de Allende se vivió con alegría, se luchó con colores, música y gran esperanza en un mundo mejor, junto a Victor Jara, Inti Illimani, Quilapayun y el poeta Pablo Neruda.

El programa de Allende creo las condiciones para grandes reformas, en cambio el 11 de septiembre  de 1973 se sembró el pais de terror, tortura y exilio asesinando, haciendo desaparecer a miles de chilenos, entre ellos a ciudadanos chilenos de origen griego como los dos hermanos Andronicos y a la familia Athanasio.

El gobierno de Allende duró mil días y fueron los días más democráticos y dignos de la historia del pueblo chileno: Se nacionaliza la banca, el cobre es de los chilenos, se realizó una reforma agraria que pone fin al latifundio y reparte las tierras a los campesinos.

La unidad  popular realiza una redistribución del ingreso... Hoy en cambio Chile es uno de los paises con la peor redistribucion de los ingresos, hay concentración  del dinero en pocas familias, una gran pobreza se mantiene mientras el gobieno de Allende logró elevar el consumo, el producto interno bruto creció y creció... La desocupación bajó a un 4 por ciento... En Grecia  ya tenemos casi un 65 por ciento de desocupados entre los jovenes.

Allende distribuye textos de estudios gratuitamente y la educación es gratuita... Cuando escucho que  la ex ministra de educación griega la Sra Diamantopulu dice que el modelo de educación para Grecia es el modelo chileno, creo que nos está prometiendo el peor modelo... Por algo los estudiantes chilenos están en las calles ya hace varios años... Lo que quieren es privatizar y privatizar todo... Hasta el agua.

En Chile los ultimos años las familias, los sindicatos, los estudiantes están protestando por este sistema neoliberal en la educación y en la salud que implantó a sangre y fuego la dictadura de Pinochet.

 

Creo que se están dando las condiciones en Chile que esta vez la presión de los movimientos sociales exija a la futura presidenta de Chile realiazar los cambios políticos sociales que el país necesita y con esta Nueva Mayoría que se está formando los cambios serán posibles... Y sí no se realizan, la presión del pueblo será enorme, los partidos políticos se distanciarán cada vez más de la sociedad civil y se crearán las condiciones para una Asamblea Constituyente que permita realizar los cambios para retomar la senda que nos trazo el Presidente compañero Salvador Allende y se abrán las nuevas alamedas por donde pasará el hombre nuevo en mi país.

Saludos cordiales,

Jaime Svart

Poeta chileno residente en Grecia, el que además estará reclamando ante la embajada chilena y las autoridades chilenas para que de una vez por todas se nos permita votar en las próximas elecciones.