Αλεϊδα Γκεβάρα: Το αντι-ιμπεριαλιστικό όραμα του Τσε

Πηγή: Guevaristas.

Για τις εξελίξεις στη λατινική Αμερική και την Κούβα αλλά και για τον επαναστάτη πατέρα της, Ερνέστο, μίλησε η Αλεϊδα Γκεβάρα σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ρωσικό ειδησεογραφικό δίκτυο RT. Παραθέτουμε μεταφρασμένα τα σημαντικότερα σημεία της συνέντευξης στα οποία η Αλεϊδα αναφέρεται στον πατέρα της και στο πολιτικό του όραμα για μια ενωμένη, ισχυρή λατινική Αμερική ενάντια στον Ιμπεριαλισμό.

RT: Αλεϊδα, η μητέρα σου παρέμεινε σιωπηλή αναφορικά με την σχέση της με τον Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα για σχεδόν 40 χρόνια – μέχρι πρόσφατα, όταν εξέδωσε ένα βιβλίο αποκαλύπτοντας ορισμένες λεπτομέρειες. Γιατί της ήταν τόσο δύσκολο να αφηγηθεί την ιστορία αυτή νωρίτερα; Γιατί περίμενε τόσο πολύ;

ΑΛΕΪΔΑ: Πρώτα απ’ όλα, έπρεπε να ξέρετε τη μητέρα μου. Προέρχεται από αγροτική περιοχή και οι άνθρωποι της κουβανικής επαρχίας (στα χωριά) – όπως οπουδήποτε αλλού υποθέτω – είναι πολύ ευαίσθητοι σε ότι αφορά τις ρομαντικές τους περιπέτειες. Είναι πολύ φειδωλοί σχετικά με τέτοια πράγματα και (η μητέρα μου) μεγάλωσε με αυτήν την κουλτούρα. Πάντα ήταν έτσι. Ήταν υπερβολικά ερωτευμένη με τον Τσε. Ήταν μια απίστευτα όμορφη ιστορία αγάπης. Και είναι ένα από τα πράγματα που με κάνουν να νιώθω τόσο ιδιαίτερη – όχι επειδή είμαι κόρη ενός σπουδαίου άνδρα, όχι. Νιώθω ιδιαίτερη διότι είμαι κόρη ενός άνδρα και μιας γυναίκας που ήταν στοργικά αγαπημένοι μεταξύ τους και είμαι το προϊόν της αγάπης τους. Αυτό με κάνει να νιώθω ιδιαίτερα.

Το βιβλίο της μητέρας μου αφηγείται την ιστορία της σχέσης τους, την ιστορία της ζωής της μέσα απ’ το πρίσμα αυτής της αγάπης. Φανταστείτε πως ήταν για τη μητέρα μου, όταν πέθανε ο πατέρας μου. Ήταν ο πρώτος της άνδρας. Ήταν ο αρραβωνιαστικός της, ο σύντροφος, φίλος, μέντορας, εραστής, ο πατέρας των παιδιών της. Ήταν τα πάντα. Και έπειτα, έτσι απλά, έφυγε. Φανταστείτε τον πόνο που είχε να υποστεί. Έπρεπε να μεγαλώσει και να υποστηρίξει τέσσερα μικρά παιδιά. Αναγκάστηκε να κρύψει βαθιά κάπου όλες αυτές τις αναμνήσεις και να συνεχίσει τη ζωή της. Έπρεπε να περάσει ένα μεγάλο διάστημα προτού να νιώσει αρκετά δυνατή ώστε να επιστρέψει σε εκείνες τις μνήμες. Όταν κάθονταν για να γράψει το βιβλίο την έβλεπα συχνά δακρυσμένη. Έκλαιγε τόσο που μια φορά της είπα, “Μαμά, γιατί δεν σταματάς με το βιβλίο αυτό”. Ευτυχώς δε με άκουσε και το τελείωσε. Και αυτό το βιβλίο είναι ένα πραγματικά καταπληκτικό δώρο για μένα.

RT: Πρόκειται για όμορφη ιστορία. Τα τελευταία δέκα χρόνια, υπήρξαν πολλές ταινίες για τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα και γράφτηκαν πολλές βιογραφίες. Ποιά από τα έργα που έχεις δει και διαβάσει περιγράφουν με μεγαλύτερη εγκυρότητα τη ζωή του;

ΑΛΕΪΔΑ: Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ούτε μια βιογραφία που θα την συνιστούσα. Όταν μιλώ σε νέους ανθρώπους, συνήθως τους συμβουλεύω να διαβάσουν αυτά που ο πατέρας μου έγραψε για τον εαυτό του. Είχε το συνήθειο να καταγράφει οτιδήποτε συνέβαινε γύρω του από τότε που ήταν 17 ετών. Πολλά από τα ημερολόγια του έφτασαν σε μας, μπορείτε να τα διαβάσετε και να βγάλετε από πρώτο χέρι τα δικά σας συμπεράσματα. Η μοναδική ταινία που πιθανό να σας πρότεινα είναι τα “Ημερολόγια Μοτοσυκλέτας”, η μοναδική παραγωγή που άξιζε κατά τη γνώμη μου. Έγινε ολότελα από λατινοαμερικάνους. Είναι μια καταπληκτική ταινία και την συνιστώ.

RT: Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές απόψεις για τον Τσε Γκεβάρα. Κάποιοι λένε πως ήταν ήρωας και μάρτυρας, άλλοι λένε πως ήταν τρομοκράτης και δολοφόνος. Τι πιστεύεις για τις στιγμές εκείνες της ζωής του όταν έπρεπε να σκοτώσει ανθρώπους χάρην της ιδεολογίας του;

ΑΛΕΪΔΑ: Μιλάμε για πόλεμο. Όταν εμπλέκεσαι σε ανταρτοπόλεμο, είτε ζείς είτε πεθαίνεις. Αυτός είναι ο νόμος του ανταρτοπολέμου. Αλλά δεν πρόκειται για δολοφονία. Δε δολοφονείς ανθρώπους. Δολοφονία είναι όταν επιτίθεσαι σε ανυπεράσπιστο άνθρωπο. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει όταν λαμβάνεις μέρος σε μια μάχη. Στη μάχη πυροβολείς τους αντιπάλους σου γιατί σου πυροβολούν αυτοί. Τους σκοτώνεις ειδάλλως θα σε σκοτώσουν αυτοί. Αυτό είναι ο πόλεμος. Αντιθέτως, ήταν ο Τσε που δολοφονήθηκε. Συνελλήφθη, είναι αφοπλισμένος και αβοήθητος, και τον σκότωσαν χωρίς να τον δικάσουν. Αυτό ήταν αληθινή δολοφονία.

Ο πατέρας μου δεν έκανε ποτέ τίποτα τέτοιο. (Οι αντάρτες) δεν σκότωσαν ποτέ αιχμάλωτους, τους φρόντιζαν, τους διέθεταν ιατρική φροντίδα. Καθυστερούσαν ακόμη και τις αντεπιθέσεις τους επειδή έπρεπε να εξασφαλίσουν μέρος για τους αιχμαλώτους, ώστε να είναι ασφαλείς.

Επομένως οι άνθρωποι που τον κατηγορούνε για δολοφονίες απλά δε γνωρίζουν την όλη ιστορία και δεν έχουν ιδέα πόσο σπουδαίοι άνθρωποι υπήρξαν (οι κουβανοί επαναστάτες) – όχι μόνο ο Τσε αλλά ο καθένας που πολέμησε στο πλευρό του, όλοι αυτοί οι άνθρωποι. Αυτός ο πόλεμος τους έπλασε. Η Κουβανική Επανάσταση δεν ενεπλάκη ποτέ σε δολοφονία. Υπερασπιζόμασταν τους εαυτούς μας. Και θα συνεχίσουμε να το πράτουμε.

RT: Υπάρχει επίσης αρκετή παραφιλολογία για τον Φιντέλ σε αυτό το θέμα. Κάποιοι υποστηρίζουν ακόμα ότι ο Τσε νεκρός ήταν πολύ πιο χρήσιμος για τον Κάστρο απ’ ότι ζωντανός.

ΑΛΕΪΔΑ: Αυτό είναι το πιο ανόητο πράγμα που μπορεί να ειπωθεί. Όταν ο Τσε ήταν ζωντανός, υπήρξε εξόχως χρήσιμος για το Φιντέλ στην Κούβα. Ο Φιντέλ το έχει πει πολλές φορές. Είπε πως (όταν ο Τσε ήταν στην Κούβα) εργαζόταν αμέριμνος με διάφορα θέματα επειδή ήξερε πως ο Τσε ήταν υπουργός βιομηχανίας. Η Κουβανική οικονομία ήταν σε καλά χέρια, επειδή ο Φιντέλ εμπιστεύονταν πλήρως τον Τσε. Αλλά η κατάσταση άλλαξε όταν έφυγε ο Τσε. Έπρεπε όμως να συνεχίσει. Από το ξεκίνημα, όταν ο Φιντέλ και ο Τσε ήταν στο Μεξικό, έκαναν μια συμφωνία. Ο Τσε υποσχέθηκε στον Φιντέλ πως θα έμενε στην Κούβα μέχρι την απελευθέρωση της και, έπειτα, εάν ήταν ακόμη ζωντανός, θα πήγαινε σε άλλες χώρες της λατινικής Αμερικής. Ο Φιντέλ συμφώνησε σε αυτό και κράτησε την υπόσχεση του.

Μια φορά πήγα στον Φιντέλ. Είχαμε μια πολύ μακρά συζήτηση. Μιλήσαμε για αρκετές ώρες και σε κάποιο σημείο του είπα: “Πες μου για τις διαφωνίες σου με το μπαμπά. Πες μου για τις διαφωνίες για τις οποίες μιλάνε διάφοροι”. Οπότε μου είπε πως μια φορά, όταν βρίσκοντουσαν στο Μεξικό, ήξεραν πως θα συλλαμβάνονταν και ο Φιντέλ είχε πει σ’ όλους να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό αναφορικά με τις πολιτικές τους ιδέες. Και με ρώτησε, “τι πιστεύεις ότι έκανε ο πατέρας σου;”. Όταν ήταν στη φυλακή, ξεκίνησε να μιλάει με τους δεσμοφύλακες για πολιτική. Τους μίλησε ακόμη και για τον Στάλιν! Ως αποτέλεσμα αυτού, όλοι αποφυλακίστηκαν εκτός από τον Τσε, επειδή η αστυνομία είπε πως είναι Κομμουνιστής. Ο Φιντέλ συνέχιζε να τον συμβουλεύει (να αποκρύπτει τις πεποιθήσεις του) αλλά ο μπαμπάς δεν μπορούσε να πει ψέμματα.

Ήταν τόσο ειλικρινής, δε μπορούσε να πει ψέμματα. Και δεν υπήρχε τίποτα που να μπορούσε να πει ο Φιντέλ, δεν υπήρχε τίποτα να συζητήσεις. “Πως να συνεννοηθείς με τέτοιον άνθρωπο;” είπε ο Φιντέλ. Αυτή ήταν μια διαφωνία που είχαν. Αλλά δεν ήταν καν διαφωνία. Και ο Φιντέλ παρέμεινε στο Μεξικό και δεν έφυγε μέχρι να απελευθερωθεί ο πατέρας μου, παρόλο που όλο αυτό έβαλε σε περιπέτειες το όλο σχέδιο που είχαν καταστρώσει για την Κούβα. Αυτό υπήρξε το ξεκίνημα μιας ξεχωριστής φιλίας μεταξύ του Φιντέλ και του πατέρα μου. Ο μπαμπάς αντιλήφθηκε πως ο Φιντέλ ήταν ένας πραγματικός στρατηγός που πάντοτε ένιωθε υπεύθυνος για κάθε έναν από τους στρατιώτες του.

Το ίδιο ακριβώς απόγευμα που είχα την συνομιλία αυτή με τον Φιντέλ, γέλασα και με ρώτησε ποιό ήταν το αστείο. Του είπα, “Θείε” – ήταν πάντα ο θείος Φιντέλ για μένα – “γελάω μαζί σου”. Μου είπε, “Γιατί;”. Του λέω “Δεν το πήρες χαμπάρι αλλά μιλάς για τον πατέρα μου σε παρόντα χρόνο, σα να ήταν ζωντανός”. Με κοίταξε με πολύ σοβαρό βλέμμα και είπε: “Όχι, ο πατέρας σου είναι πράγματι εδώ μαζί μας”. Και αυτό ήταν το τέλος της συζήτησης μας εκείνη τη νύχτα.

RT: Όλος ο κόσμος γνωρίζει το πρόσωπο του πατέρα σου και πολλοί αγοράζουν εμπορεύματα (αντικείμενα) με την εικόνα του αποτυπωμένη σ’αυτά. Τι νιώθεις όταν το βλέπεις;

ΑΛΕΪΔΑ: Κάποιες φορές θυμώνω γιατί σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι διαστρεβλώνουν την εικόνα του. Κάποιες άλλες φορές αστειεύομαι πως θα τους μηνύσω για αλλοίωση του προσώπου του, μιας και ο μπαμπάς ήταν όμορφος άνδρας. Κάποιες από τις φωτογραφίες του είναι απλά άσχημες. Από την άλλη πλευρά, πάντα λέω πως όλες αυτές οι εικόνες δεν σημαίνουν τίποτα εάν δε γνωρίζεις το τι αντιπροσωπεύουν, εάν δεν είσαι εξοικειωμένος με τη ζωή του και το τι έπραξε. Μια φορά ρώτησα κάποιον: “Γιατί φόρεσες αυτή τη μπλούζα με τον Τσε;” Και μου είπε: “Πρόκειται να δώσω εξετάσεις και δεν είμαι σίγουρος αν θα περάσω. Έβαλα λοιπόν αυτή τη μπλούζα, κοιτάω τον Τσε και λέω στον εαυτό μου να μην το βάλει κάτω, αφού αυτός το έκανε, θα το κάνω και ‘γω!”. Κάποιες από τις απαντήσεις είναι υπέροχες. Σημαίνει ότι, παρά την όλη προπαγάνδα και τις ανοησίες που έχουν ειπωθεί γι’ αυτόν, ο κόσμος δεν ξεγελιέται. Δεν πιστεύουν αυτά τα ψέμματα. Αντιλαμβάνονται τι είδους άνθρωποι ήταν εκείνοι οι επαναστάτες.

RT: Το ταξίδι του στη λατινική Αμερική άλλαξε τα πιστεύω του Τσε Γκεβάρα. Τον έκανε επαναστάτη. Εάν έκανε ένα παρόμοιο ταξίδι σήμερα, τι θα έβλεπε; Θα τον συγκλόνιζε τόσο πολύ όσο τότε, τη δεκαετία του 1950;

ΑΛΕΪΔΑ: Δυστυχώς, αυτό που έκανε τον Τσε να αναζητά την κοινωνική δικαιοσύνη για όλους είναι ακόμη ζωντανό και έχει αυξηθεί από τότε. Η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών μεγαλώνει και οι λαοί στη λατινική Αμερική το ξέρουν πολύ καλά. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια καινούρια εξέλιξη, με περισσότερους ηγέτες να λαμβάνουν υπ’ όψη τις ανάγκες των ανθρώπων. Οι λατινοαμερικάνοι ηγέτες έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται πως, εάν ενώσουν τις δυνάμεις τους, τίποτα δεν θα μας σταματήσει.

Ο πατέρας μου σίγουρα θα χαίρονταν εάν ανακάλυπτε πως ένας γηγενής αμερικανός όπως ο Έβο Μοράλες κατάφερε να γίνει πρόεδρος. Πιστεύω πως ο Τσε θα προσπαθούσε να τον υποστηρίξει και να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια μπορούσε. Θα υποστήριζε επίσης τη Μπολιβαριανή Επανάσταση στη Βενεζουέλα. Για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας πρόεδρος κατέστησε το λαό του το μοναδικό ιδιοκτήτη όλων των πηγών πετρελαίου της χώρας. Είναι κάτι μοναδικό στην σύγχρονη ιστορία. Πιστεύω πως ο Τσε θα το στήριζε και θα έκανε ότι καλύτερο μπορούσε ώστε να βοηθήσει τον Τσάβες. Στις μέρες μας αρκετά πράγματα θα τον έκαναν χαρούμενο αλλά τα ίδια πράγματα θα τον επιφόρτιζαν περαιτέρω μιας και υπάρχουν τόσα πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν.

RT: Πως πιστεύεις ότι ο Τσε θα αντιλαμβάνονταν τις ενοποιητικές διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα σήμερα σε όλη τη λατινική Αμερική. Θα τις υποστήριζε;

ΑΛΕΪΔΑ: Αυτή (η διαδικασία) υπήρξε ένα όνειρο για χρόνια, και όχι μονάχα του Τσε. Ο Τσε θα έλεγε πως η ενότητα όλων των λατινοαμερικάνων αποτελεί τη μοναδική μας ελπίδα ώστε να σταθούμε δυνατοί ενάντια στον κοινό μας εχθρό. Και είχε ξεκαθαρίσει πως ο χειρότερος εχθρός της λατινικής Αμερικής είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες.

RT: Και η Κούβα; Εάν ο Τσε έβλεπε την σημερινή κατάσταση και την ποιότητα ζωής στην σημερινή Κούβα θα ένιωθε περήφανος;

ΑΛΕΪΔΑ: Θα αντιλαμβάνονταν πως υπάρχουν ακόμη πολλά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν και πολλά πράγματα που πρέπει να βελτιωθούν. Αλλά ο πατέρας μου θα στέκονταν πάντα στο πλευρό του κουβανικού λαού. Είχε τη συνήθεια να εκφράζει ξεκάθαρα την άποψη του και ο λαός ήταν πάντα πρόθυμος να τον ακούσει. Επομένως, εάν ήταν ακόμη μαζί μας σήμερα, θα εργάζονταν όπως όλοι, προσπαθώντας να κάνει καλύτερα τα πράγματα. Υποθέτω πως δεν θα υπέκρυπτε τις όποιες διαφωνίες του αλλά θα ήταν ταγμένος στο να βρίσκει λύσεις. Θα ήταν πολύ απασχολημένος με αυτό.