Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2014

Οι πονοκέφαλοι του δολαρίου

Πηγή: Juventud Rebelde
Sergio  Alejandro González

Η παντοδυναμία του βορειο-αμερικάνικου δολαρίου  από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τις μέρες μας, που αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη για τόσες συνομωσίες και προδοσίες, θα μπορούσε να χάσει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στα επόμενα χρόνια, καθώς η προέλαση νέων οικονομικών δυνάμεων δημιουργεί την αναγκαιότητα να σπάσει η εξάρτηση από ένα συνάλλαγμα που τυπώνεται αποκλειστικά σε βορειοαμερικάνικο έδαφος.

Ο σημερινός πρωταγωνιστικός ρόλος και η ανταλλακτική αξία του δολάριου σε χρυσό θεσμοθετήθηκε το 1944, στην ιστορική διάσκεψη του Bretton Woods όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατείχαν σχεδόν τα 2/3 των παγκόσμιων νομισματικών αποθεμάτων. Παρ’ όλα αυτά, στις αρχές της δεκαετίας του '70, ο πρόεδρος Νίξον αποφάσισε να ακυρώσει αυτές τις συμφωνίες και από τότε το νόμισμα τυπώνεται  κατά την βούληση την Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεμάτων.

Με μία και μόνο απόφαση των γραφειοκρατών της Ουάσιγκτον τα δισεκατομμύρια των παγκόσμιων αποθεμάτων αυτού του συναλλάγματος, θα μπορούσαν να μετατραπούν  σε εντυπωσιακά πράσινα χαρτιά, αν και αυτό το σοκ θα ήταν καταστροφικό και για τους ίδιους τους βορειοαμερικάνους.  Όμως αντί γι' αυτό, χρησιμοποιήθηκε μια πολύ πιο φίνα και ευέλικτη στρατηγική ώστε να μεταφέρονται μέσω του δολάριου τα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα των ΗΠΑ και έτσι να μοιράζονται  το κόστος και οι επιπτώσεις από τις κυκλικές οικονομικές τους κρίσεις.

Οι επακόλουθες υποτιμήσεις του βορειοαμερικάνικου νομίσματος θα ωφελούσαν εκείνον που θα τις εφάρμοζε, δηλ. τις ΗΠΑ, και θα προκαλούσαν ζημιά στους εμπορικούς τους εταίρους. Με αυτές τις υποτιμήσεις του δολάριου, έκαναν φτηνότερες τις βορειοαμερικάνικες εξαγωγές και ενίσχυαν την εσωτερική τους αγορά. Και όχι μόνο αυτό, με αυτόν τον τρόπο το διεθνές απόθεμα σε δολάριο που κατείχαν άλλες χώρες, έχανε αξία. Ήταν ένα επιπλέον αβαντάζ που χρησιμοποιούσαν για να μπλοκάρουν κυρίαρχες χώρες που θεωρούσαν απειλή για τα συμφέροντά τους.

Αυτή η πραγματικότητα που έχει βιώσει ο κόσμος κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών θα μπορούσε να αλλάξει στο όχι μακρινό μέλλον, κατά την άποψη σημαντικών αναλυτών. Ο βορειοαμερικάνος  Τhomas Sargent, βραβευμένος με το Πρώτο Νόμπελ για την Οικονομία το 2011, δεν απορρίπτει την άποψη ότι η εποχή  του  δολάριου σαν διεθνές εμπορικό νόμισμα θα μπορούσε να φθάνει στο τέλος της, όπως είπε στην επιθεώρηση «China Entepreneur» που  δημοσιεύτηκε στο «Η Ρωσία Σήμερα».

Σύμφωνα με τον Sargent, στο μέλλον όλες οι κυβερνήσεις θα δρουν με περισσότερη σύνεση, αλλά θα επιτρέπουν στον κόσμο να αποφασίζει ποιο εμπορικό νόμισμα προτιμά να χρησιμοποιεί. Έτσι, αν ο κόσμος αποφασίζει να χρησιμοποιεί ένα άλλο νόμισμα, π.χ το κινέζικο yuan,  αυτό θα είναι η αρχή του τέλους  της  εποχής του αμερικάνικου δολάριου.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

Αν και αναδύθηκαν κάποιες εναλλακτικές όπως το Εuro στην Γηραιά Ήπειρο, που στις αρχές του πάλεψε σκληρά με το δολάριο, το βορειοαμερικάνικο  νόμισμα συνεχίζει να είναι  το βασικό νόμισμα στο διεθνές εμπόριο και στα συναλλαγματικά αποθέματα. Αλλά η επιμονή της κρίσης υποθηκών που εκδηλώθηκε στις ΗΠΑ το 2008 και οι χωρίς προηγούμενο επιπτώσεις της στην Ευρώπη, έχουν σπρώξει τις αναδυόμενες οικονομικά χώρες να σκέφτονται λύσεις.

Τους τελευταίους μήνες έχει  γίνει πολύ συζήτηση για την πιθανότητα οι λεγόμενες χώρες της ομάδας BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) να εμβολίσουν μια πρωτοβουλία δικού τους νομίσματος, σαν έναν μέσο περισσότερης ανεξαρτησίας από τις πολιτικές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, των δύο άλλων παιδιών του Bretton Woods.

Mια ανεξαρτησία, που θα επηρέαζε όχι μόνο την ομάδα χωρών BRICS, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Δεδομένου ότι οι οικονομίες αυτής της ομάδας χωρών, αντιπροσωπεύουν το 45% της εργατικής δύναμης του πλανήτη και στα χέρια τους βρίσκεται πάνω από το 1/5 του παγκόσμιου ΑΕΠ.

«Είναι εντυπωσιακή, η ταχύτητα που έχει προχωρήσει η οργάνωση και πάνω από όλα η τεράστια πρόοδος των ΒRICS τον τελευταίο χρόνο. Συμφωνήθηκε να δημιουργήσουν μία Αναπτυξιακή Τράπεζα, και η πιθανότητα να πραγματοποιούν πληρωμές με τα εθνικά τους νομίσματα χωρίς την χρήση του δολαρίου» ανέφερε στο πρακτορείο Novosti, η Liudmila Simonova, μέλος του Επιστημονικού Συμβούλιου της Ρώσικης Επιτροπής Μελετών, αυτής της ομάδας χωρών.

Αλλά οι ειδικοί σημειώνουν επίσης ότι ακόμη τους μένει πολύ δρόμος να διατρέξουν όσον αφορά την δημιουργία συντονισμένων πολιτικών  αντιμετώπισης του δολάριου.

Ο διεθνής αναλυτής Ricardo Dutra Couto dos Santos, με master στη Διεθνή Ασφάλεια του Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών του Παρισιού, σημειώνει ότι  οι BRICS  ζητούν μια αλλαγή στην παγκόσμια οικονομική τάξη, αλλά δεν ενδιαφέρονται να αλλάξουν το υπάρχον σύστημα. Αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορεί να αλλάξει όλο το  διεθνές οικονομικό σύστημα με μια μόνο απόφαση. Αυτό το έργο πρέπει να προετοιμαστεί από όλη την διεθνή κοινότητα. Και δεν πιστεύω ότι θα συμβεί τίποτα μέχρι πριν το 2020, σημειώνει από πλευρά της η Simonova.

ΨΗΦΙΑΚΗ ΛΥΣΗ

Τα τελευταία 5 χρόνια η ιδέα  παραγκωνισμού του φυσικού χρήματος, συνδεδεμένο με κυβερνήσεις και ιδιωτικές τράπεζες, από ένα άλλο αποκεντρωμένο που να λειτουργεί με  παρόμοιες αρχές  στο internet,  είναι πια μια τρέλα των εραστών της τεχνολογίας, και  μια αναγνωρισμένη πραγματικότητα σε χώρες όπως η Γερμανία, η Σιγκαπούρη και η Κύπρος.

Το Bitcoin, όπως είναι γνωστό, σαν το πιο δημοφιλές από τα εικονικά νομίσματα, δημιουργήθηκε το 2009 από τον Satoshi Nakamoto, μία μυστηριώδη προσωπικότητα ή από μια ομάδα που δεν άφησε ίχνη, σαν ένα ανώνυμο νομισματικό σύστημα σίγουρο και ανεξάρτητο από κυβερνήσεις, τράπεζες ή εταιρείες. Τα νομίσματα δημιουργούνται σε υπολογιστές με εξαιρετικές δυνατότητες και ανταλλάσσονται μέσω του διαδικτύου  σε αριθμητική μορφή.

Σε μερικά περιοχές όπως το Χονγκ  Κονγκ, ήδη είναι δυνατή η ανταλλαγή ψηφιακού χρήματος με τοπικά νομίσματα ακόμη και στα Μηχανήματα Αυτόματης Ανάληψης,. Ένα μόνο Bitcoin έχει ισοτιμία σήμερα, σχεδόν 1.000 δολάρια.

«Δεν είναι μόνο γρήγορο, φτηνό και απλό. Στο Bitcoin, όλοι όσοι συμμετέχουν έχουν την ίδια δύναμη. Δεν υπάρχουν τραπεζίτες γιατί δεν υπάρχουν τράπεζες. Και δεν υπάρχουν τράπεζες γιατί δεν είναι αναγκαίες. Ο κόσμος μπορεί να ελέγχει το δικό του χρήμα», δήλωσε στο BBC o Mike Heam,  δημιουργός του δικτύου Bitcoin.

Παρ όλα αυτά, οι πολέμιοί του φοβούνται ότι θα χρησιμοποιηθεί για ξέπλυμα χρήματος, για κερδοσκοπία και για διαφυγή κεφαλαίων. Ο Stehen Kinselia, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Limerick (Ιρλανδία) θεωρεί ότι καθώς δεν έχει αξία χρήσης αλλά μόνο ανταλλακτική, το Bitcoin μπορεί να έχει οποιαδήποτε τιμή και γι αυτό  το εμπόριο με αυτό το νόμισμα είναι διαρκώς μέσα σε μια φούσκα. «Αυτή η φούσκα θα σχηματιστεί και θα σκάσει αρκετές φορές δημιουργώντας και καταστρέφοντας περιουσίες  στο δρόμο της», σημείωσε ο Kinselia.

Σε σχέση με το εικονικό συνάλλαγμα, ο νομπελίστας της οικονομίας Thomas Sargent θεωρεί ότι τελικά, είναι μια λύση εάν το σύστημα είναι σταθερό, μιας και ήδη έχει περισσότερη ισχύ από τον χρυσό. «Δεδομένου ότι πρόκειται για ένα εικονικό νόμισμα, χρειάζεται ένα συγκεκριμένο βαθμό εμπιστοσύνης στην κοινωνία και στο ψηφιακό περιβάλλον».

Ωστόσο, το δολάριο συνεχίζει να βασιλεύει, αλλά ήδη είναι αρκετοί  αυτοί που  φιλοδοξούν για να του κλέψουν τον παγκόσμιο  θρόνο που  μέχρι τώρα συνεχίζει να κατέχει.

Σημείωση
Το ίδιο το φυσικό χρήμα (νόμισμα) έχει ήδη την δική του εικονικότητα, πέρα από αυτήν που του εξασφαλίζει η λειτουργία του πιστωτικού συστήματος. Δεδομένου ότι στις διεθνείς συναλλαγές η ταχύτητα  κυκλοφορίας του, που πολλαπλασιάστηκε λόγω της πληροφορικής, μειώνουν συνεχώς την χρήση του σε φυσική μορφή. Σε ένα ντοκιμαντέρ βορειοαμερικάνικης παραγωγής που μετέδωσε αρκετά χρόνια πριν η ελληνική τηλεόραση, αναφέρθηκε ότι για τις ανάγκες της κυκλοφορίας του το δολάριο είναι τυπωμένο σε φυσική μορφή (χαρτονόμισμα) κάτι λιγότερο από το 7% της συνολικής αξίας του που είναι σε κυκλοφορία.

Μετάφραση: Βαγγέλης Γονατάς , Αβάνα / Κούβα